Пиёзни (Allium cepa L.) кўчатидан такрорий экин сифатида етиштириш технологияси элементларини ишлаб чиқиш

Ushbu dissertatsiya O‘zbekiston sharoitida piyozni takroriy ekish (kuchat orqali) texnologiyasini takomillashtirishga bag'ishlangan bo'lib, unda piyozning turli navlari va gibridlari tanlanishi, ularni ko'chatdan etishtirishning eng maqbul muddatlari va yosh davrlari, sug'orish, oziqlantirish rejimlari va meyorlari, hamda ushbu jarayonda o'simlikning ildiz va barglariga ishlov berishning samaradorligi tadqiq etilgan. Tadqiqot natijalari asosida piyozning takroriy ekish uchun yuqori hosil beradigan navlari aniqlanib, eng samarali ekish sxemalari va usullari ishlab chiqilgan.

Asosiy mavzular

Piyozni takroriy ekish texnologiyasining dolzarbligi va o‘rganilganlik darajasi: Ushbu bo'limda piyoz yetishtirishning jahon va O'zbekiston iqtisodiyoti uchun ahamiyati, xususan, takroriy ekishning dolzarbligi, mavjud texnologiyalarning tahlili va mavzuni o'rganishning ilmiy-amaliy ahamiyati ko'rsatib berilgan. O'zbekiston sharoitida piyozni ko'chatdan takroriy ekish usulining o'rganilmaganligi va bu boradagi tadqiqotlar zarurati asoslab berilgan.
Tadqiqot uslublari va ob'ektlari: Tadqiqotni o'tkazish uchun ishlatilgan ilmiy-tadqiqot uslublari, tajriba maydonchalari, tuproq-iqlim sharoiti, o'rganilgan piyoz navlari va gibridlarining tavsifi berilgan. Bunda ilmiy-amaliy tajribalarni o'tkazish metodikasi, olingan ma'lumotlarni statistik tahlil qilish usullari hamda foydalanilgan dasturlar haqida ma'lumot berilgan.
Piyozni takroriy ekishga mos navlarni tanlash va ekish sxemalarini aniqlash: Ushbu bo'limda O'zbekiston tuproq-iqlim sharoitida takroriy ekishga mos bo'lgan piyoz navlari va gibridlarining biologik va xo'jalik xususiyatlari tadqiq etilgan. Jumladan, 'Istikbol' navi va Daytona F1, Banko F1 gibridlari yuqori hosil berishi aniqlangan. Shuningdek, uch qatorli lenta usulida ekish sxemasi va oziqlanish maydonini aniqlash bo'yicha tavsiyalar berilgan.
Piyoz ko'chatiga ishlov berishning ta'siri: Tadqiqotda piyoz ko'chatining ildiz va barglariga ishlov berishning (chilqish) o'simlikning o'sishi, rivojlanishi va hosildorligiga ta'siri o'rganilgan. Bargining uchdan bir qismini chilqib ekish ko'chatlarning o'zaro zichligini kamaytirib, hosildorlikni oshirishini ko'rsatgan.
Piyozni ekish muddatlari va ko'chat yoshining ta'siri: Mazkur bo'limda piyozni takroriy ekishda ko'chat yoshi (25, 35, 45 kunlik) va ekish muddatlarining (may-iyun) o'simlikning rivojlanishiga, hosildorlikka va mahsulot sifatiga ta'siri tadqiq etilgan. Eng maqbul ekish muddatlari va ko'chat yoshlari aniqlangan.
Xulosa va tavsiyalar: Tadqiqot natijalari asosida piyozni takroriy ekish texnologiyasini yaxshilash bo'yicha ilmiy xulosalar va amaliy tavsiyalar ishlab chiqilgan. Jumladan, tavsiya etilgan navlar, ekish sxemalari, muddatlar va ko'chatlarga ishlov berish usullari fermer xo'jaliklarida qo'llash uchun tavsiya etilgan.