CHizma geometriya va muhandislik grafikasi
Ushbu kitob O'zbekiston Respublikasi Oliy va O'rta Maxsus Ta'lim Vazirligi Namangan Davlat Universiteti Kasb ta'limini O'qitish Metodikasi Kafedrasi tomonidan tayyorlangan bo'lib, "Chizma geometriya va muhandislik grafikasini" fanidan amaliy mashg'ulotlarni tashkil etish va o'tkazishga bag'ishlangan uslubiy qo'llanmadir. Kitobda nuqta, to'g'ri chiziq, tekislik va ko'pyoqlar, sirtlar hamda ularning o'zaro kesishishlari va yoyilmalari kabi asosiy tushunchalar chuqur yoritilgan. Shuningdek, aksonometrik proyeksiyalar, perspektiva va soyalar kabi mavzular ham mavjud. Kitob talabalarda chizmachilik ko'nikmalarini shakllantirishga qaratilgan bo'lib, nazariy bilimlarni amaliy mashg'ulotlar bilan mustahkamlaydi. Har bir mavzu misollar va masalalar bilan boyitilgan, shuningdek, nazorat savollari ham keltirilgan.
Asosiy mavzular
- Nuqta: Nuqtaning fazodagi vaziyati, nuqtaning uchta tekislikdagi proyeksiyalari, nuqtaning epyurini uning koordinatalari asosida qurish.
- To'g'ri chiziq: To'g'ri chiziqning proyeksiyalari, to'g'ri chiziqning vaziyatlari, to'g'ri chiziq kesmasining haqiqiy kattaligi, to'g'ri chiziqning izlari, to'g'ri chiziqning bosh chiziqlari, to'g'ri chiziq va tekislikning o'zaro vaziyati, to'g'ri chiziqning ko'pyoqlar bilan kesishishi, to'g'ri chiziqning aylanma sirtlar bilan kesishishi.
- Tekislik: Tekislikning berilishi, tekislikning (gorizontal, frontal, profil) izlari, umumiy va xususiy vaziyatdagi tekisliklar, tekislikning bosh (gorizontal, frontal, profil) chiziqlari, tekislikning eng katta og'ma chizig'i, to'g'ri chiziq va tekislikning o'zaro vaziyati (parallelligi, kesishishi va kesishish nuqtasi), ikki tekislikning o'zaro vaziyati (parallelligi, kesishishi va kesishish chizig'i).
- Ko'pyoqlar: Ko'pyoqlarning proyeksiyalovchi tekisliklar bilan kesishishi, aylana sirtlarning ixtiyoriy vaziyatdagi tekisliklar bilan kesishishi, ko'pyoqlarning va aylanma sirtlarning o'zaro kesishishi.
- Sirtlar: Sirtlar va ularning turlari, egri sirtlarga urinma tekislik o'tkazish, sirtlarning tekislik va to'g'ri chiziq bilan kesishishi, konus kesimlari, sirtlarni yoyish.
- Aksonometrik proyeksiyalar: Nuqtaning aksonometriyasi, to'g'ri chiziqning aksonometriyasi, tekislikning aksonometriyasini qurish, aylanalarning to'g'ri burchakli aksonometrik proyeksiyasini qurish, modelning aksonometrik proyeksiyasini qurish.
- Perspektiva: Perspektiva proektsiyada parallel to'g'ri chiziqlar, kartina va neytral tekisliklar, perspektiv tasvirlash usullari.
- Ortogonal proektsiyalarda soyalar: Yorug'lik nurlari orqali ob'ektlarni yoritish, soya hosil qilish, yoritish usullari, jismning yoritilmagan va yoritilgan qismlari, tushuvchi soya.
- Ajraladigan va ajralmaydigan birikmalar: Boltli va shpilьkali birikmalar, ularning tarkibiy qismlari va chizmalari.