Pestitsidlar qo’llanilishining qishloq ho’jaligidagi ro’li va uning istiqbollari.
Ushbu bitiruv malakaviy ishida Oʻzbekiston Respublikasi qishloq xoʻjaligida qoʻllaniladigan pestitsidlarning roli va istiqbollari, shuningdek, ularning klassifikatsiyasi, qoʻllanilish usullari, inson salomatligiga va atrof-muhitga taʼsiri atroflicha oʻrganilgan. Tabiiy pestitsidlardan foydalanish hamda ularning iqtisodiy samaradorligi ham tahlil qilingan.
Asosiy mavzular
- Pestitsidlarning klassifikatsiyasi: Pestitsidlar ta'sir etish ob'yektlariga, kimyoviy tarkibiga va toksikologik xususiyatiga ko'ra tasniflanadi. Gerbitsidlar, insektitsidlar, fungitsidlar, akaritsidlar, algitsidlar, antigelmentlar, ovitsidlar, larvitsidlar, afitsidlar, bakteritsidlar hamda tabiiy pestitsidlar mavjud.
- Pestitsidlarning qoʻllanilish ob'yektiga va qo'llanilish maqsadiga ko'ra tasniflanishi: Gerbitsidlar – begona oʻtlarga, insektitsidlar – hashorotlarga, fungitsidlar – zamburugʻlarga, akaritsidlar – oʻrgimchak kanalariga qarshi qoʻllanadi.
- Pestitsidlarning kimyoviy tarkibi: Xlororganik, fosfororganik birikmalar, karbomatlar, simob tutuvchi birikmalar va piretroid pestitsidlar mavjud.
- Pestitsidlarning toksikologik xususiyati: Pestitsidlar oʻta xavfli, xavfli va nisbatan zararsiz guruhlarga boʻlinadi. Ular tirik organizmlarning hujayralariga kirib, fizik va kimyoviy xususiyatlarini oʻzgartiradi.
- Tabiiy pestitsidlar: Oʻsimliklardan olingan tabiiy pestitsidlar (efir moylari, ekstraktlar) ekologik toza va zararsiz hisoblanadi. Bordo suyuqligi, ISO (oltingugurt qaynatmasi), sarimsoq damlamasi kabi tabiiy vositalar qoʻllanadi.
- Pestitsidlarning iqtisodiy samaradorligi: Kimyoviy pestitsidlarning iqtisodiy samaradorligi tahlil qilingan. Tabiiy pestitsidlarning foydalanish iqtisodiy jihatdan ham qulayroq va zararsiz ekanligi koʻrsatilgan.
- Pestitsidlarning inson salomatligi va atrof-muhitga ta'siri: Pestitsidlarning noto'g'ri ishlatilishi inson salomatligiga, ayniqsa bolalar salomatligiga salbiy ta'sir ko'rsatishi, atrof-muhitni ifloslantirishi mumkin. Ularning oziq-ovqat mahsulotlarida to'planishi va kasalliklarga sabab bo'lishi mumkinligi ta'kidlangan.