Dori vositalari texnologiyasi nazariy asoslari

Ushbu kitob tibbiyot va farmatsiya sohasidagi talabalar uchun asosiy ma'lumotlarni o'z ichiga oladi. Kitobda dori vositalarining texnologiyasi, ularning turlari, ishlab chiqarish jarayonlari, asosiy omillar, sifati, turg'unligi va ta'sir mexanizmlari kabi muhim jihatlar chuqur o'rganilgan. Shuningdek, unda farmatsevtik korxonalarning tuzilishi, ularning faoliyatiga oid me'yoriy xujjatlar va nazorat qilish tizimi, asosiy va qo'shimcha adabiyotlar hamda internet resurslari haqida ma'lumotlar berilgan. Zamonaviy pedagogik texnologiyalardan foydalanib, har bir mavzu bo'yicha talabalar bilimini mustahkamlash va amaliy ko'nikmalarini shakllantirishga alohida e'tibor qaratilgan.

Asosiy mavzular

Dori vositalari texnologiyasining nazariy asoslari faniga kirish, fanning rivojlanish istiqbollari hamda uning boshqa fanlar bilan bog'liqligi. Asosiy atama va tushunchalar. Sanoat korxonalarining boshqaruv tizimi: Fan talabalarni dori vositalari texnologiyasining nazariy asoslari, fanining rivojlanish istiqbollari, boshqa fanlar bilan bog'liqligi, asosiy atamalar va tushunchalar hamda sanoat korxonalarining boshqaruv tizimi bilan tanishtiradi. Respublikada dori vositalarini ishlab chiqaruvchi korxonalar, ularning tuzilishi va faoliyati, xalqaro standartlar (GLP, GMP) hamda davlat farmakopeyasi asoslari haqida ma'lumot beriladi. Shuningdek, farmatsevtika sanoatini rivojlantirish bo'yicha me'yoriy hujjatlar va qonunlar ham tahlil qilinadi.
Dori vositalarini tayyorlashdagi texnologik jarayonlar. Mexanik jarayonlar. Qattiq jismlarni maydalashning nazariy asoslari. Maydalash, elash va aralashtirish jarayonlarining tavsifi: Ushbu mavzu dori vositalarini tayyorlashdagi asosiy texnologik jarayonlar, jumladan mexanik jarayonlar, qattiq jismlarni maydalashning nazariy asoslari, maydalash, elash va aralashtirish jarayonlarining tavsifi bilan tanishtiradi. Har bir jarayonning mohiyati, ishlatiladigan uskunalar va ularning tavsifi, hamda ularga qo'yiladigan talablar ham batafsil yoritilgan.
Yordamchi moddalarning turi. Yordamchi moddalarga qo‘yilgan talablar va ularni dori shakllarini ishlab chiqarishdagi ahamiyati: Mavzu talabalarga dori vositalarini tayyorlashda ishlatiladigan yordamchi moddalarning turlari, ularga qo'yiladigan talablar va dori shakllarini ishlab chiqarishdagi ahamiyati haqida tushuncha beradi. Yordamchi moddalarning tasnifi, ularning fizik-kimyoviy, texnologik va farmakologik xossalari, shuningdek ularning biosamaradorligiga ta'sir etuvchi omillar ham tahlil qilinadi.
Granulatsiyalash jarayonining ahamiyati va texnologik bosqichlari. Donadorlash jarayoniga ta‟sir etuvchi omillar. Namlik va uning ahamiyati: Mavzu granulalash jarayonining ahamiyati, texnologik bosqichlari, donadorlash jarayoniga ta'sir etuvchi omillar hamda namlik va uning ahamiyati haqida batafsil ma'lumot beradi. Granulalash jarayonining turlari, qo'llanilish sohalari va samaradorligi ham yoritilgan.
Presslash jarayonining nazariy asoslari. Tabletkalarni qobiqlash jarayonining ahamiyati va ularga etuvchi omillar. Ta‘siri uzaytirilgan tabletkalar: Mavzu tabletkalarni presslash jarayonining nazariy asoslari, qobiqlash ahamiyati va unga ta'sir etuvchi omillar hamda ta'siri uzaytirilgan tabletkalar haqida tushuncha beradi. Presslash jarayonining turlari, qobiqlash usullari va ta'sir mexanizmlari batafsil tahlil qilingan.
Kapsulalash jarayonining ahamiyati. Kapsulalash jarayoniga ta‘sir etuvchi omillar. Kapsulalarni dori moddalari bilan to‘ldirish: Mavzu kapsulalash jarayonining ahamiyati, jarayoniga ta'sir etuvchi omillar hamda kapsulalarni dori moddalari bilan to'ldirish usullari haqida ma'lumot beradi. Kapsulalarning turlari, tayyorlanish usullari va ularning afzalliklari hamda kamchiliklari ham yoritilgan.
Yumshoq dori shakllarini ishlab chiqarishda asoslarning tutgan o‘rni. Surtma uchun asos tanlash. Dori moddalarini surtma asosiga kiritish mexanizmi: Mavzu yumshoq dori shakllarini ishlab chiqarishda asoslarning ahamiyati, tanlash mezonlari, qo'yiladigan talablar hamda ularni dori shakllariga kiritish mexanizmi haqida batafsil ma'lumot beradi. Surtmalarning turlari, asoslari va ularning tasnifi ham tahlil qilingan.
Shamcha uchun asoslarni tanlash. Shamcha tayyorlashning nazariy jihatlari. Dori moddalarini shamcha asosiga kiritish mexanizmi: Mavzu shamchalarning ahamiyati, tayyorlanish usullari, asoslarni tanlash mezonlari hamda dori moddalarini shamcha asosiga kiritish mexanizmi haqida tushuncha beradi. Shamchalarning turlari, shakllari va ishlatilishiga qarab tasniflanishi ham yoritilgan.
Gidrodinamik jarayonlar va ularning tavsifi. Erish jarayonining nazariy asoslari. Erish jarayoniga ta‘sir qiluvchi omillar. Eruvchanlik. Erituvchilar va ularga qo„yilgan talablar. Geterogen sistemali eritmalarda dori moddasining tarqalishi (emulsiya, suspenziya): Mavzu eritmalarni tayyorlashda gidrodinamik jarayonlar, erish nazariyasi, erishga ta'sir etuvchi omillar, eruvchanlik, erituvchilar va ularga qo'yilgan talablar hamda geterogen sistemali eritmalarda dori moddasining tarqalishi (emulsiya, suspenziya) haqida batafsil ma'lumot beradi.
Eritmalarni yot moddalardan tozalash. Filtrlashning nazariy asoslari. Filtr materiallarining tasnifi va tavsifi: Mavzu eritmalarni yot moddalardan tozalash, filtrlashning nazariy asoslari va filtr materiallarining tasnifi hamda tavsifi bilan tanishtiradi. Filtrlash usullari, filtrlovchi materiallar turlari va ularning ahamiyati ham yoritilgan.
Massa almashinish jarayonlari. Ajratma olishning nazariy asoslari. Ajratuvchilar va ularga qo„yilgan talablar: Mavzu massa almashinish jarayonlari, ajratma olishning nazariy asoslari hamda ajratuvchilar va ularga qo'yilgan talablar haqida tushuncha beradi. Ajratma olish jarayonining asosiy omillari, ularning turlari va samaradorligi ham tahlil qilingan.
Ajratmalarni tozalash jarayonining ahamiyati: Mavzu ajratmalarni tozalash jarayonining ahamiyati, hozirgi kunda zamonaviy usullari va ajratmalarning fizik-kimyoviy xossalariga ko'ra tozalash usullari bilan tanishtiradi. Ajratmalarni tozalash usullari, ularning ahamiyati va qo'llanilishi ham yoritilgan.
Issiqlik jarayonlari (qizdirish, bug„latish, quritish, kondensatsiya). Issiqlik uzatish jarayoni. Issiqlik o„tkazuvchanlik. Bug„latish jarayonining ahamiyati va unga ta‟sir etuvchi omillar. Quritish. Quritish kinetikasi va unga ta‟sir etuvchi omillar: Mavzu issiqlik jarayonlari (qizdirish, bug'latish, quritish, kondensatsiya), issiqlik uzatish jarayoni, issiqlik o‘tkazuvchanlik, bug‘latish jarayonining ahamiyati va unga ta‘sir etuvchi omillar, quritish va quritish kinetikasi hamda unga ta‘sir etuvchi omillar haqida batafsil ma'lumot beradi.
Xonalar va xodimlar tozalik darajasini ta‘minlash. Pirogenlik. Sterillash jarayonining ahamiyati: Mavzu steril dori preparatlarini olishda aseptik sharoitning ahamiyati, pirogenlikning mazmun-mohiyati, sterillash jarayoniga ta'sir etuvchi omillar orqali tushuntirishni ta'minlaydi. Xonalar va xodimlarning tozalik darajasi, pirogenlik va sterillash jarayonining ahamiyati ham yoritilgan.
Ingalyatsion usulda yuboriladigan dori shakllari va ularga qo‘yilgan talablar: Mavzu ingalyatsion dori shakllarining turlari, ularning ahamiyati, ingalyatsion usulning mazmun-mohiyati, aerozollarning afzallik va kamchiliklari bilan tanishtiradi. Aerozol dori vositalarini tayyorlashda qo'llaniladigan asosiy omillar ham yoritilgan.
Dori vositalarini turg„unlashtirish mohiyati. Fizik, kimyoviy va mikrobiologik turg„unlashtirish. Dorilarning turg„unligiga ta‟sir etadigan omillar. Turg„unlashtiruvchilar: Mavzu dori vositalarining turg'unlashtirish mohiyati, fizik, kimyoviy va mikrobiologik turg'unlashtirish, dorilarning turg'unligiga ta'sir etadigan omillar hamda turg'unlashtiruvchilar haqida tushuncha beradi. In'eksion eritmalar va ularning turg'unligini ta'minlash usullari ham yoritilgan.
Biofarmatsiya – texnologiyaning nazariy asosi. Dorilarning biosamaradorligi va terapevtik ekvivalentligi. Absolyut va nisbiy biosamaradorlikning aniqlash mohiyati. Farmatsevtik omillar: Mavzu biofarmatsiya ta'limoti, dorilarning biosamaradorligi va terapevtik ekvivalentligi, absolyut va nisbiy biosamaradorlikning aniqlash mohiyati hamda farmatsevtik omillar haqida batafsil ma'lumot beradi. Dorilarning organizmdagi harakati, ta'siri va boshqa jihatlar tahlil qilingan.
Dori preparatlari ishlab chiqarishning qonuniy asoslari. Meyyoriy hujjatlar. Dori preparatlari muomalasining qonuniy tartibga solish: Mavzu dori preparatlarini ishlab chiqarishning qonuniy asoslari, me'yoriy hujjatlar va dori preparatlari muomalasining qonuniy tartibga solish bo'yicha batafsil ma'lumot beradi. O'zbekiston Respublikasi qonunlari va farmatsevtika faoliyatiga oid boshqa me'yoriy xujjatlar ham tahlil qilingan.