Farmakologiya

Ushbu kitob farmakologiya va klinik farmatsiya fanidan "Farmakologiya" nomli o'quv-uslubiy qo'llanmadir. Unda umumiy farmakologiya, dorivor vositalarning tasnifi, ularning ta'sir mexanizmlari, farmakokinetikasi, farmakodinamikasi, organizmdagi metabolizmi, ajralishi, dorilarning o'zaro ta'siri (sinergizm, antagonizm), dorilarni tasniflash asoslari, turli organ va tizimlarga ta'sir etuvchi dori vositalari, shuningdek, maxsus farmakologik guruhlarga mansub dorilar (analgetiklar, antibiotiklar, gepatoprotektorlar, diuretiklar, antiaritmiklar, antigipotenziv vositalar, antidepressantlar va boshqalar) hamda ularning qo'llanilishi va nojo'ya ta'sirlari haqida batafsil ma'lumot berilgan. Qo'llanmada o'quv jarayonini tashkil etish uchun turli didaktik metodlar va nazariy bilimlarni baholash mezonlari ham keltirilgan.

Asosiy mavzular

Umumiy farmakologiya: Farmakologiyaning asosiy tushunchalari, dorilarni tasniflash, farmakokinetika va farmakodinamikasi, dorilarni ta'sir etish mexanizmi, dorilarni qo'llash va ularning o'zaro ta'siri, dorilarni tasniflash asoslari, dorilarning tashqi muhitga ta'siri.
Periferik nerv tizimiga ta'sir etuvchi dori vositalari: M-xolinergik, N-xolinoretseptorlar, ganglioblokatorlar va miorelaksantlar, ularning farmakologik xususiyatlari, ta'sir mexanizmlari va ishlatilishi, salbiy ta'sirlari va ularning oldini olish tadbirlari.
Adrenomimetiklar, adreno- va simpatolitiklar: Adrenergik tizimga ta'sir etuvchi moddalar tasnifi, α va β-adrenomimetiklar, α va β-adrenoblokatorlar, ularning farmakologik xususiyatlari, qo'llanishi, salbiy ta'sirlari va ularning oldini olish tadbirlari, simpatolitiklar.
Ma halliy anestetiklar: Mahalliy anestetiklar, ularning xususiyatlari, ta'sir mexanizmi, qo'llanishi, salbiy ta'sirlari. Burishtiruvchi va o'rab oluvchi moddalar, ularning ta'siri. Nafas a'zolariga ta'sir etuvchi dori vositalari.
Allergiyaga qarshi vositalar, Immunodepressantlar va Immunomodulyatorlar: Allergiya, uning sabablari va rivojlanish mexanizmi. Antigistamin vositalar, immunodepressantlar, immunomodulyatorlar va vitaminlar. Ularning ta'sir mexanizmlari, qo'llanilishi va salbiy ta'sirlari.
Kardiotonik doriviositalar farmakologiyasi: Yurak glikozidlari, ularning farmakokinetikasi, qo'llanilishi, zaharlanishi va tibbiy yordam. Gipoxolesteramin doriv ositalari. Antioksidantlar va ularning ta'sir mexanizmlari.
Antianginal doriv ositalar farmakologiyasi: Stenokardiyani davolash, uning oldini olish va davolashda ishlatiladigan dorilar. Miokard infarktini davolashda ishlatiladigan dorilar. Antioksidantlar va ularning ta'sir mexanizmlari.
Markaziy va periferik tizimiga ta'sir etuvchi antigipertenziv doriv ositalar farmakolgiyasi: Gipotenziv vositalar tasnifi. Neyrotrop, miotrop gipotenziv vositalar. Angiotenzin-2 antagonistlari, aldosteron ta'siri. Peshob haydovchi dorilar. Gipertonik krizlarni davolashda ishlatiladigan dorilar.
Antiaritmik dori vositalari. Diuretiklar: Antiaritmik vositalarning ta'siri, mexanizmi va tasnifi. Diuretiklar, ularning ta'sir mexanizmi va tasnifi. Siydik kislotasini chiqarishiga ta'sir etuvchi dorilar.
Qon tizimiga ta'sir etuvchi dorilar farmakologiyasi: Eritropoezni kuchaytiruvchi va susaytiruvchi moddalar. Leykopoezni rag'batlantiruvchi moddalar. Qon ivishini ta'sir etuvchi dorilar.
Oshqozon ichak sekretsiyasiga ta'sir etuvchi doriv ositalar: Me'da-ichak tizimiga ta'sir etuvchi moddalar, ularning xususiyatlari, ta'sir mexanizmlari. Oshqozon sekretsiyasini pasaytiruvchi dorilar.
Gepatoprotektorlar, Qusish va qusishga qarshi dori vositalari. Bachadon faoliyatiga ta'sir etuvchi dori vositalari: O't haydovchi va gepatoprotektor dorilar. Qusish va qusishga qarshi preparatlar. Bachadon muskullarini kuchaytiruvchi va susaytiruvchi dorilar.
Antiseptik va dezinfeksiyalovchi dori vositalar: Antiseptiklar va dezinfeksiyalovchi vositalarning tasnifi, ta'sir mexanizmlari, qo'llanilishi. Sulfanilamidlar, nitrofuranlar, 8 oksixonolinlar, ftorxinolonlar.
Antibiotiklar: Antibiotiklarning ochilishi tarixi, tasnifi, ta'sir mexanizmi, qo'llanilishi, salbiy ta'sirlari va ularning oldini olish choralari.
Sil, zahm va zamburug'larga qarshi dori vositalar: Sil, zahm va zamburug'larga qarshi dori vositalarining farmakologiyasi, tasnifi va ishlatilishi.
Virusga qarshi, gijja va moxovga qarshi dori vositalar: Viruslarga, gijjalarga va moxovga qarshi dori vositalarining farmakologiyasi, tasnifi va ishlatilishi.
O'smaga qarshi dori vositalar: Antiblastom vositalar, ularning tasnifi, ta'sir mexanizmlari, qo'llanilishi, salbiy ta'sirlari.
Dori vositalar bilan zaharlanish: Dori vositalari bilan zaharlanishning sabablari, mexanizmlari, simptomlari, birinchi yordam va davolash usullari. Antidotlar.
Umumiy farmakologiya: Dorilarning ta'sir qilish mexanizmi, farmakokinetikasi, farmakodinamikasi, dorilarni o'zaro ta'siri, dorilarning tasnifi, dorilarni tashqi muhitga ta'siri, xronofarmakologiya.
Dorilarning tasnifi: Dori vositalarini farmakologik ta'siriga, ta'sir mexanizmiga, qo'llanilish joyiga va kimyoviy tuzilishiga qarab tasniflash.
O'zgarishlar va dorilarni qo'llash qoidalari: Dorilarni birga qo'llashda kuzatiladigan o'zgarishlar, dorilarni metabolizmi, surilishi va organizmdan chiqarilishi, salbiy ta'sirlari, xronofarmakologiya, dorilarni tasniflash.
Qon tizimiga ta'sir etuvchi dorilar: Eritropoezni kuchaytiruvchi va susaytiruvchi vositalar, leykopoezga ta'sir etuvchi vositalar, qon ivishini tartibga soluvchi dorilar.
Me'da-ichak tizimiga ta'sir etuvchi dorilar: Me'da sekretsiyasini ko'paytiruvchi va kamaytiruvchi vositalar, o't haydovchi va xolesterin kamaytiruvchi dorilar, qusish va qusishga qarshi vositalar, me'da-ichak faoliyatini qisqartiruvchi vositalar.
Nerv tizimiga ta'sir etuvchi dorilar: Periferik va markaziy nerv tizimiga ta'sir etuvchi dorilar, M-xolinomimetiklar, N-xolinomimetiklar, M-xolinoblokatorlar, N-xolinoblokatorlar, ganglioblokatorlar, miorelaksantlar, Adrenomimetiklar, simpatolitiklar, neyroleptiklar, trankvilizatorlar, sedativ vositalar, antidepressantlar, nootroplar, psixostimulyatorlar, analeptiklar.
Yurak-qon tizimiga ta'sir etuvchi dorilar: Kardiotonik vositalar, yurak glikozidlarining farmakokinetikasi, gipoxolesteramin doriv ositalari, antioksidantlar, antianginal doriv ositalar, antigipertenziv doriv ositalar, antiaritmik doriv ositalari.
Nafas tizimiga ta'sir etuvchi dorilar: Nafas stimulyatorlari, yo'talga qarshi vositalar, balg'am ko'chiruvchi vositalar, bronxolitiklar, antiseptiklar.