Orgаnik kimyo

Ushbu kitobda O'zbekiston Respublikasi Sog'liqni saqlash vazirligi Toshkent farmatsevtika instituti tomonidan tayyorlangan organik kimyo fanidan o'quv-uslubiy majmua taqdim etilgan. Unda organik kimyoning asosiy mavzulari, ularning tuzilishi, nomlanishi, xossalari, reaksiyalari va amaliy mashg'ulotlari haqida ma'lumotlar berilgan. Kitobda kimyo fanining ahamiyati, jumladan farmatsevtika sohasi uchun uning qanchalik muhimligi atroflicha tushuntirilgan.

Asosiy mavzular

Organik kimyo fanidan kirish: Organik kimyo fani predmeti, uning o'rganiladigan sohalari, tarixiy rivojlanishi, asosiy tushunchalari, izomeriya, kimyoviy bog'lar, uglerodning gibridlanishi kabi mavzularni qamrab oladi. Shuningdek, kimyo laboratoriyasida ishlash qoidalari, xavfsizlik choralari va kimyoviy moddalarni tozalash usullari ham yoritilgan.
Alkanlar va sikloalkanlar: Alkanlar va sikloalkanlarning tuzilishi, nomlanishi, olinish usullari, kimyoviy xossalari, fazoviy izomeriya va Markovnikov qoidasi kabi mavzularni o'z ichiga oladi. Alkanlarning galogenlanishi, nitrolanishi, sulfolanishi, oksidlanishi kabi reaksiyalari va ularning mexanizmlari batafsil bayon etilgan.
Alkenlar, alkadiyenlar va alkinlar: Alkenlar, alkadiyenlar va alkinlarning tuzilishi, nomlanishi, olinish usullari va kimyoviy xossalari yoritilgan. Ularning elektrofil birikish reaksiyalari, polimerlanish reaksiyalari va boshqa muhim kimyoviy o'zgarishlari ham tushuntirilgan.
Aromatik uglevodorodlar va ularning hosilalari: Benzol va uning gomologlarining tuzilishi, nomlanishi, olinish usullari va kimyoviy xossalari bayon etilgan. Elektrofil o'rin olish reaksiyalari, jumladan nitrolash, sulfolash, galogenlash va alkilash reaksiyalari, ularning mexanizmlari batafsil yoritilgan.
Organik galogen birikmalar: Organik galogen birikmalarning tuzilishi, nomlanishi, olinish usullari va kimyoviy xossalari haqida ma'lumot berilgan. Nukleofil o'rin olish va eliminirlanish reaksiyalari, ularning mexanizmlari tushuntirilgan.
Spirtlar va oddiy efirlar: Spirtlar va oddiy efirlarning tuzilishi, nomlanishi, olinish usullari va kimyoviy xossalari bayon etilgan. Ularning kislota-asos xossalari, oksidlanish reaksiyalari va ester hosil qilish reaksiyalari yoritilgan.
Fenollar: Fenollarning tuzilishi, nomlanishi, olinish usullari va kimyoviy xossalari bayon etilgan. Fenollarning kislotali xossalari, elektrofil o'rin olish reaksiyalari va boshqa muhim reaksiyalari tushuntirilgan.
Oksobirikmalar: Aldegidlarning va ketonlarning tuzilishi, nomlanishi, olinish usullari va kimyoviy xossalari bayon etilgan. Nukleofil birikish, kondensatlanish, oksidlanish va boshqa reaksiyalar tushuntirilgan.
Karbon kislotalar: Karbon kislotalarning tuzilishi, nomlanishi, olinish usullari va kimyoviy xossalari bayon etilgan. Nukleofil o'rin olish reaksiyalari, esterifikatsiya va boshqa muhim reaksiyalar tushuntirilgan.
Aminlar: Alifatik va aromatik aminlarning tuzilishi, nomlanishi, olinish usullari va kimyoviy xossalari bayon etilgan. Aminlarning asosligi, nukleofil xossalari va reaksiyalari tushuntirilgan.
Diazo- va Azobirikmalar: Diazoniyli tuzlar va azobirikmalarning tuzilishi, nomlanishi, olinish usullari va kimyoviy xossalari bayon etilgan. Diazotirlash, azobirikish reaksiyalari va azoboyalarning qo'llanilishi tushuntirilgan.
Oksi-, Amino- va Fenolokislotalar: Oksi-, amino- va fenolokislotalarning tuzilishi, nomlanishi, olinish usullari va kimyoviy xossalari bayon etilgan. Ularning reaksion qobiliyati va sintez usullari tushuntirilgan.
Beshta a'zoli geterohalqali birikmalar: Beshta a'zoli geterohalqali birikmalarning tuzilishi, nomlanishi, olinish usullari va kimyoviy xossalari bayon etilgan. Furan, pirrol, tiofenlarning reaksiyalari va xossalari tushuntirilgan.
Ikki geteroatom saqlagan beshta a'zoli geterohalqali birikmalar: Ikki geteroatom saqlagan beshta a'zoli geterohalqali birikmalarning tuzilishi, nomlanishi, olinish usullari va kimyoviy xossalari bayon etilgan. Pirazol, imidazol, antipirin, amidopirin va analginlarning reaksiyalari va xossalari tushuntirilgan.
Bittа azot tutgаn olti а’zоli gеtеrоhаlqаli birikmаlаr: Bittа azot tutgаn olti а’zоli gеtеrоhаlqаli birikmаlаrning tuzilishi, nomlanishi, olinish usullari va kimyoviy xossalari bayon etilgan. Piridin, xinolin va ularning xossalari tushuntirilgan.
Ikki azot tutgаn olti а’zоli va kondеnsirlаngаn gеtеrоhаlqаli birikmаlаr: Ikki azot tutgаn olti а’zоli va kondеnsirlаngаn gеtеrоhаlqаli birikmаlаrning tuzilishi, nomlanishi, olinish usullari va kimyoviy xossalari bayon etilgan. Barbiturat va siydik kislotalarning xossalari tushuntirilgan.
Uglevodlar: Uglevodlarning klassifikatsiyasi, nomlanishi, monosaxaridlar, disaxaridlar va polisaxaridlarning tuzilishi, izomeriyasi, D,L-stereokimyosi, tautomeriyasi va reaksion qobiliyati bayon etilgan. Glyukozaning xossalari, undan dori moddalarini olish usullari tushuntirilgan.
Lipidlar: Lipidlarning tuzilishi, klassifikatsiyasi, nomlanishi, kimyoviy xossalari bayon etilgan. Yog'lar va ularning olinish usullari, xossalari, sovunlanish reaksiyasi tushuntirilgan.