Biologik kimyo
Quyidagi kitobni tahlil qiling va quyidagi talablarga muvofiq javob bering: 1. Kitob mazmuni (200-500 tagacha harf) 2. Kitobda yoritilgan asosiy mavzularni va mavzularning mazmuni haqida ma'lumot ber. Har bir mavzuni alohida ajrat. 3. SEO qidiruvda foydalanish uchun 5-10 kalit so'zlar yarat. Barcha ma'lumotlar kitob doirasida bo'lsin.
Asosiy mavzular
- KIRISH: Organik kimyo fani oliy farmatsevtika ta'limi tizimidagi asosiy fanlardan biridir. Organik kimyo fani biologik kimyo, toksikologik kimyo, farmatsevtik kimyo, farmakologiya, farmakognoziya, farmatsevtik texnologiya kabi fanlarni o'rganish uchun zarur bo'lgan bilimlarni tashkil etadi. Organik kimyo fanini o'rganishdan maqsad zamonaviy ilmiy yutuqlar asosida dorishunoslik kimyoviy muammolarni hal qila oladigan mutaxassislar tayyorlashdir. Fan bo'yicha talabalarning bilim, ko'nikma va malakalariga qo'ydagi talablar qo'yiladi. Talaba: - organik kimyo asoslari, - organik moddalarning sinflari, - ularning nomlanishi to’g’risida tasavvurga ega bo’lishi; - moddalarning qaysi sinf organik birikmalarga manb ekаnligini ma’lum klassifikatsion belgilarni, - molekulada reaksion (kislotalik, asoslik, nukleofillik, elektrofillik) markazlarini, - oldindan organik birikmalarni tuzilishi bo’yicha xususiyatlarini va ayrim holatlarda ularning reaksion qobiliyatini, funksional guruhlarga xos bo’lgan reaksiyalarni bilishi va ulardan foydalana olishi; - nomi bo’yicha formulalarni chiqarish, - tuzilishi bilib nomlash, - berilgan organik birikmalarning sintezini optimal sharoitini tanlash, - kimyoviy va fizik-kimyoviy usullar asosida noma’lum organik birikmani tuzilishini aniqlashda optimal usulini tanlash yoki uni taqqoslash ko’nikmalariga ega bo’lish kerak. Organik kimyo fanining boshqa fanlar bilan integratsiyasi: Organik kimyo fanini mukammal o'zlashtirish uchun talabalar quyidagi fanlardan yetarli bilim, ko'nikma va malakaga ega bo’lishlari kerak: - noorganik kimyo; - umumiy kimyo; - fizika; - matematika; - analitik kimyo; - fizik kimyo.
- I. O’quv fani o’qitilishi bo’yicha uslubiy ko’rsatmalar: Kimyo fanlari dorishunoslar uchun o’rganilishi kerak bo’lgan muhim fanlardan biri bo’lib, bu fan matematika, fizika, biologiya fanlari bilan uzviy bog’langan.Kimyoviy qonunlarni bilish, modda tuzilishi va kimyoviy bog’lanish to’g’risidagi asosiy tushunchalar, eritmalar haqidagi ta’limot, koordinatsion birikmalr, metallar, metallmaslar va organik birikmalarning xossalarini mukkammal bilish talabalarni boshqa kimyoviy fanlar va mutaxassislik fanlarini o’rganishga alohida imkoniyat yaratadi. Kimyoviy jarayonlarni bilish, kimyoviy reaksiyalarning tub mohiyatini tushunish, noorganik va organik moddalarni olinish usullari, ularning tahlili va xossalari to’g’risidagi ma’lumotlarga ega bo’lish bo’lajak farmatsevtlarni dori moddalarini olish, xossalarini o’rganish va samarali dori vositalarini izlab topish uchun zaruriy bilimlar bilan qurollantiradi. Ushbu dastur Davlat ta’lim standarti va farmatsevtlar (sanoat farmatsevtlari) tayyorlash dasturi asosida tuzilgan, farmatevtika institutlari va tibbiyot institutlarining farmatsevtika fakulteti oliy o’quv yurtlarining talabalariga kimyo fanlaridan ta’lim berish uchun mo’ljallangan. Dastur kimyoning asosiy bo’limlarini o’z ichiga olib umumiy, noorganik, analitik, organik va fizik kimyoning asosiy bo’limlarini o’z ichiga olib farmatsevtlar (sanoat farmatsevtlari) mutaxassislari tayyorlashda kimyo fanlari bo’yicha asosiy nazariy va amaliy ko’nikmalarni egallagan mutaxassislarni tayyorlash imkonini beradi. Shu munosabat bilan ushbu dastur 4 ta fanni qamrab olgan ( noorganik , analitik, organik hamda fizik va kolloid kimyo). Kimyo fanlarini oqitishda biologik, toksikologik, sanoat farmatsiyasi va dori vositalarini standartlash kabi fanlarni vertical integratsiyasi va farmatsevtik kimyo, farmakologiya, patafiziologiya fanlari bilan gorizontal integratsiyasi asosida o’qitish amalga oshiriladi. Mazkur dasturda fanning zamonaviy yutuqlaridan va o’quv jarayonida doimiy foydalanishda bo’lgan yangi pedagogik texnologiyalar e’tiborga olingan. Kimyo fanlari tabiiy fanlar blokiga kirib farmatsevtika institutlari va tibbiyot institutlarining farmatsiya fakultetlarining 1-2 kursida o’qitilgani maqsadga muvofiq. Fan oraliq, yakuniy nazorat turlari bilan yakunlanadi va mutaxassislik fanlarini o’rganishda o’ziga xos poydevor hisoblanadi.
- II. Oquv fanining maqsadi va vazifasi: Fanni o’qitishdan maqsad - talabalarga umumiy, noorganik va organik kimyoni nazariyasoslarini, uni asosiy tushuncha va atamalarni, moddalarning olinishi va xossalariga bog’liq eng asosiy tamoyillarni o’rgatish hamda olingan bilimlarni amaliyotga tatbiq etish ko’nikmasini hosil qilishdan iborat. Ushbu maqsadga erishish uchun kimyo fanlari talabalarga nazariy bilimlar, kimyoviy jarayonlardagi qonuniyatlar va hodisalarni tub mohiyatini tushunish, amaliy ko’nikmalar hosil qilish, noorganik va organic tabiatdagi o’zgarishlarga uslubiy yondashuv va uziga xos ilmiy dunyoqarashni shakllantirish vazifasini bajaradi. Fan bo’yicha talabalarning bilim, ko’nikma va malakalariga quyidagi talablar qo’yiladi.Talaba: -kimyoning asosiy tushunchalari, atamalari va kimyoda sodir bo’ladigan hodisa va qonuniyatlar to’g’risida tasavvurga ega bo’lishi; -kimyoviy moddalarning olinishi, tabiatda tarqalganligi va ishlatilishi, shuningdek kimyoviy jarayonlarning asosiy qonunlari, voqea va hodisalarni boshqarishni bilishi va ulardan oqilona foydalana olishi; - kimyoviy reaksiya va moddalarni olish hamda xossalarini o’rganishda noorganik va organik moddalarga tegishli tahlil usullarini qo’llashi, yuzaga keladigan muammolarni to’g’ri echimini topish ko’nikmalariga ega bo’lishi kerak; III. Asosiy nazariy qism (ma’ruza mashgulotlari) Noorganik kimyo fani bo’yicha: 1-mavzu.Kimyoviy reaksiyalarning energetikasi . 2-mavzu.Atom tuzilishi.Atom yadrosining tuzilishi. Kimyoviy bog’lanish va molekula tuzilishi. Valent bog’lanishlar usuli. Molekular orbitallar (MO)usuli. 3-mavzu.Oddiy qattiq moddalarning tuzilishi. Metallar va qotishmalarning tuzilishi. Ion birikmalarning tuzilishi.
- 4-mavzu.Organik galogen birikmalar: nukleofil o’rin olish va eliminirlanish reaksiyalari: Organik galogen birikmalarning umumiy tuzilishi, izomeriyasi, olinish usullari, kimyoviy xossalari.
- 5-mavzu. Gidroksil guruh saqlagan birikmalar – spirtlar, fenollar: Organik birikmalarning kislota va asosli xossalari. Brensted va Lyuis nazariyalari.
- 6-mavzu. Karbonil birikmalar – aldegid va ketonlar: nukleofil birikish va kondensatlanish reaksiyalari: Aldegid va ketonlarning olinishi, kimyoviy xossalari. Kоndеnsаtsiyalаnish reaksiyalari.
- 7-mavzu. Karbon kislotalar: nukleofil o’rin olish va radikal bo’yicha reaksiyalari: Karbon kislotalarning tuzilishi va xossalari.
- 8-mavzu. Alifatik va aromatik aminlarning tuzilishi, kislota-asosli xossalari: Alifatik va aromatik aminlarning tuzilishi, kimyoviy xossalari.
- 9-mavzu. Diazo- va azobirikmalar: Diazo- va azobirikmalar. Olmush turlari va tuzilishi. Diazotirlash, azotirlash reaksiyalari.
- 10-mavzu. OKsi-, amino va fenolokislotalarning reaksion qobilyati: Oksi-, amino va fenolokislotalarning tuzilishi. Ularning kimyoviy xossalari.
- 11-mavzu. OKsokislotalarning reaksion qobilyati: Oksokislotalarning tuzilishi, izomeriyasi va kimyoviy xossalari.
- 12-mavzu. BESH A’ZOLI BITTA GETEROATOM TUTGAN GETEROHALQALI BIRIKMALAR: Besh a'zoli bir geteroatom saqlagan geterohalaqali birikmalar.
- 13-mavzu. BESH A’ZOLI IKKITA GETEROATOM TUTGAN GETEROHALQALI BIRIKMALAR: Ikki geteroatom saqlagan besh a'zoli geterohalaqali birikmalar.
- 14-mavzu. BITTA AZOT TUTGAN OLTI A’ZOLI GETEROHALQALI BIRIKMALAR: Piridin, xinolin va ularning xossalari.
- 15-mavzu. IKIKITA AZOT TUTGAN OLTI A’ZOLI VA KONDENSIRLANGAN GETEROHALQALI BIRIKMALAR: Barbiturat va siydik kislotalarning xossalari.
- 16-MAVZU: UGLEVODLAR. MONOSAXARIDLARNING TUZILISHI, IZOMERIYASI, D,L–STEREOKIMYOVIY QATORLAR, TAUTOMERIAYASI, REAKSIYON QOBILIYATI: Ugleovodlar. Monosaxaridlar va ularning tuzilishi, izomeriyasi, D, L-stereokimyoviy qatorlar, tautomeriya, reaksion qobilyati.
- 17-MAVZU: UGLEVODLAR: OLIGO-VA POLISAXARIDLAR: Disaxaridlar va polisaxaridlar.
- 18-MAVZU: GOMOPOLISAXARIDLAR – KRAXMAL, SELLULYULOZA: Gomopolisaxaridlar – kraxmal, sellyuloza.
- 19-MAVZU: ALIFATIK VA AROMATIK AMINLARNING TUZILISHI, KISLOTA-ASOSLI XOSSALARI: Alifatik va aromatik aminlarning tuzilishi, kislota-asosli xossalari.
- 9-MAVZU: DIAZO- VA AZOBIRIKMALAR: Diazo- va azobirikmalar.
- 10-MAVZU: OKSI-, AMINO VA FENOLOKISLOTALARNING REAKSIY QOBILIYATI: Oksi-, amino va fenolokislotalarning tuzilishi.
- 11-MAVZU: OKSOKISLOTALARNING REAKSIY QOBILIYATI: Oksokislotalarning tuzilishi, izomeriyasi.
- 12-MAVZU: BESH A’ZOLI BITTA GETEROATOM TUTGAN GETEROHALQALI BIRIKMALAR: Geterohalaqali birikmalar.
- 13-MAVZU: BESH A’ZOLI IKKITA GETEROATOM TUTGAN GETEROHALQALI BIRIKMALAR: Ikki geteroatom saqlagan besh a'zoli geterohalaqali birikmalar.
- 14-MAVZU: BITTA AZOT TUTGAN OLTI A’ZOLI GETEROHALQALI BIRIKMALAR: Piridin - aromatikligi.
- 15-MAVZU: IKIKITA AZOT TUTGAN OLTI A’ZOLI VA KONDENSIRLANGAN GETEROHALQALI BIRIKMALAR: Barbiturat va siydik kislotalarning xossalari.
- 16-MAVZU: UGLEVODLAR. MONOSAXARIDLARNING TUZILISHI, IZOMERIYASI, D,L–STEREOKIMYOVIY QATORLAR, TAUTOMERIAYASI, REAKSIYON QOBILIYATI: Uglevodlar. Monosaxaridlar va ularning tuzilishi, izomeriyasi, D, L-stereokimyoviy qatorlar, tautomeriya, reaksion qobilyati.
- 17-MAVZU: UGLEVODLAR: OLIGO-VA POLISAXARIDLAR: Disaxaridlar va polisaxaridlar.
- 18-MAVZU: GOMOPOLISAXARIDLAR – KRAXMAL, SELLULYULOZA: Gomopolisaxaridlar – kraxmal, sellyuloza.
- 19-MAVZU: ALIFATIK VA AROMATIK AMINLARNING TUZILISHI, KISLOTA-ASOSLI XOSSALARI: Alifatik va aromatik aminlarning tuzilishi.