Тикув буюмлари матeриалшунослиги

Ushbu ma'ruza matni kunduzgining 5321600 – «yengil sanoati texnologiyalari va jihozlari», yo'nalishidagi bakalavrlar uchun tuzilgan. Unda tabiiy va kimyoviy tola-iplarning tuzilishi, xossalari, ularning olish usullari va qo'llash sohalari yoritilgan va shu tola va iplardan to'qilgan gazlamalarning, trikotaj va noto'qima polotnolarning, tabiiy va sun'iy mo'yna, charmlarning, biriktiruvchi materiallarning tuzilishi va xossalari, ularni pardozlash jarayonlari, assortimenti, geometrik, mexanik, fizik, optik va issiqlik xossalari yoritilgan.

Asosiy mavzular

KIRISH. YeSMM FANING MAZMUNI, PREDMETI VA METODI: Yengil sanoati mahsulotlari materialshunosligi fanining ahamiyati. Materiallarning guruxlanishi. Yengil sanoati mahsulotlari materialshunosligi fanining boshqa fanlar bilan bog'liqligi.
TO’QIMAChILIK TOLA VA IPLARNING SINFLANISHI: To’qimachilik materiallarining asosiy tuzilish elementlari. To’qimachilik tola va iplarning sinflanishi. Makromolekullarning tuzilishi. Mikrofibrillalarning tuzilishi.
TOLALARNING ASOSIY XOSSALARI: Tola va iplarning geometrik xossalari. Tolalarning mexanik xossalari. Tolalarning fizik xossalari.
O’SIMLIK TOLALARNING TUZILISHI VA XOSSALARI: Tabiiy o’simlik tolalarining tuzilishi. Paxta tolasining tuzilishi. Zig’ir tolasining tuzilishi. O’simlik tolalarining xossalari.
JONIVORLARDAN OLINADIGAN TOLALAR. KIMYOVIY TOLALAR.: Jonivorlardan olinadigan tolalarning tuzilishi. Jun tolasining tuzilishi. Ipak tolasining tuzilishi. Jonivorlardan olinadigan tola- va iplarning xossalari. Kimyoviy tola olishning boskichlari. Tolalar modifikatsiyasi. Sun"iy tolalarning tuzilishi va xossalari. Sintetik tolalarning tuzilishi va xossalari.
TO’QIMAChILIK IPLARI.: Yigirish usullari. Iplarning turlanishi. Iplarning xossalari.
GAZLAMALARNING TUZILISHI VA XOSSALARI: Gazlamani ishlab chiqarish jarayoni. Gazlama o’rilishining sinflanishi. Gazlama o’rilishining tuziliishi. Gazlama tuzilish xarakteristikalari. Gazlama tuzilish fazalari. Gazlama sirti.
TRIKOTAJ: Trikotajni olinishi. Trikotaj o’rilishlari. Trikotajning tuzilish xarakteristikalari.
TO’QIMACHILIK MATERIALLARINI PARDOZLASH.: Gazlamalarni pardozlash. Gazlamalarni pardozlashga tayerlash. Gazlamalarni bo’yash. Gazlamalarga gul bosish. Yakunlovchi pardozlash. Turli gazlamalarning pardozi.
MATERIALLARNING GEOMETRIK XOSSASI VA MASSASI.: To’qimachilik materiallari xossalarining sinflanishi. Materiallar qalinligi. Materialning eni. Uzunlik. Chiziqli va sirt zichligi.
MATERIALLARNING MEXANIK XOSSALARI. MATERIALLARINING CHO’ZISH XARAKTERISTIKALARI.: Mexanik xossalar. Mexanik xossalarning sinflanishi. Cho’zish. Bir o’qli cho’zish. Bir o’qli yirtish. Ikki o’qli va ko’p o’qli cho’zish. Bir davrli cho’zish. Bir davrli cho’zishning tekshirish usullari. To’liq deformatsiya va uning qismlari. Bir davrli cho’zish xarakteristikalarining namoyon bo’lishiga ta’sir etuvchi omillar. Ko’p davrli cho’zish. Ko’p davrli cho’zish xarakteristikalari. Ko’p davrli xarakteristikalarga ta’sir etuvchi omillar.
MATERIALLARNING EGILISHI VA ISHQALANISHI.: Egilish xarakteristikalarining sinflanishi. Egishga kattiklik. Drapirovkalash. Trikotajni buralishi. Bir davrli egish xarakteristikalari. Ko’p davrli egish xarakteristikalari. To’qimachilik materiallarining ishkalanishi. Tangentsal qarshilik. Gazlamadagi iplarning so’rilishi va to’qilishi. Trikotajning eyilishi.
MATERIALLARNING FIZIK XOSSALARI: Materiallarning fizik xossalari. Yutish qobiliyati. Gigroskopik xossalar. Gigroskopik xossalarning xarakteristikalari.
MATERIALLARNING O’TKAZUVCHANLIK: To’qimachilik materiallarning o’tkazuvchanligi. Xavo o’tkazuvchanlik. Nam o’tkazuvchanlik. Suv o’tkazuvchanlik. Chang o’tkazuvchanlik.
MATERIALLARNING ISSIQLIK XOSSALARI.: Materiallarning issiqlik xossalari. Issiqlik o’tkazuvchanlik. Issiqlik sigimi. Harorat o’tkazuvchanlik. Issiq va haroratbardoshlik. Past haroratga chidamlilik.
MATERIALLARNING OPTIK XOSSALARI.: Optik xossalar. Materiallarning rangi. Materiallarning oppokligi. Materiallarning yaltirokligi. Materiallarning tinikligi. Materiallarning koloriti. Materiallarning elektrlanishi.
MATERIALLARNING KIRISHISHI: Gazlamalarning kirishishi. Gazlamalar kirishuvini kamaytirish. Xullab-dazmollanganda gazlamalarning shakl olish xususiyati. Gazlamalarning plastik xossalari.
MATERIALLARNING EMIRILISHGA CHIDAMLILIGI: Emirilishga chidamlik. Materiallarning emirilishga sabab bo’ladigan faktorlar. Eyilish. Materiallarning pillinglanishi. Eyilganlikni fizik - kimyo faktorlari: Tashki muxitni ta’siri. Kir yuvishni ta’siri.