Глобальные экологические проблемы и стратегии выживания человечества
Ushbu kitob ekologik muammolar va insoniyatning omon qolishi strategiyalarini o'rganadi. Unda global ekologik inqirozning mohiyati, uning sabablari va yechimlari, tabiat va jamiyat o'rtasidagi munosabatlar, suv, havo, tuproq kabi tabiiy resurslardan oqilona foydalanish va ularni muhofaza qilish masalalari atroflicha yoritilgan. Shuningdek, ekotizimlar, biosfera, noosfera tushunchalari, ularning rivojlanishi va inson ta'sirida o'zgarishi hamda ekologik madaniyatni shakllantirishning ahamiyati ta'kidlanadi.
Asosiy mavzular
- Global ekologik muammolar va insoniyatning omon qolish strategiyalari: Ushbu mavzu hozirgi davrdagi global ekologik inqiroz sabablarini, jumladan, ifloslangan havoni, ichimlik suvi tanqisligini, oziq-ovqat mahsulotlarining sifatini, chiqindilar muammosini, o'rmon yong'inlari, suv toshqinlari, tayfunlar kabi ekologik, iqtisodiy, ijtimoiy va siyosiy muammolarni tahlil qiladi. "Iste'mol jamiyati" tushunchasi, uning atrof-muhitga ta'siri, insoniyatning omon qolish strategiyalari, jumladan, o'z-o'zini cheklash zaruriyati yoritilgan.
- Inson ehtiyojlari: Inson ehtiyojlarining turlari, jumladan, moddiy, ma'naviy, ijtimoiy ehtiyojlar va ularning qondirilishi, insonning baxti va unga erishish yo'llari haqida ma'lumot beriladi. Ma'naviy ehtiyojlarning ustuvorligi va ularning jamiyat rivojidagi o'rni ko'rsatib o'tiladi.
- Ijtimoiy ekologiya prinsiplari: Ijtimoiy ekologiyaning asosiy prinsiplari, jumladan, populyatsiya o'sishining cheklanganligi, jamiyat rivojida biosfera me'yorlarini hisobga olish zarurati, barqaror rivojlanishga o'tishning muhimligi va insoniyatning tabiatga ta'siri tahlil qilinadi.
- Ekosistemalar: tuzilishi, energetikasi, aloqalari: Ekosistema, bio-geotsenoz, bio-tsenoz, biotope kabi tushunchalar, ularning tuzilishi, biosferaning umumiy ekotizim sifatida va uning tabiiy va sun'iy turlari, moddiy va energiya aylanishi, o'simliklar va hayvonot olamining o'rni, oziq-ovqat zanjirlari, ekologik omillar, adaptatsiya va ekologik nisha tushunchalari keng yoritilgan.
- Biosfera va undagi insonning o'rni: Biosferaning tuzilishi, evolyutsiyasi, hayot moddasining roli, biosferaning uzluksiz rivojlanishi, insoniyatning biosferaga ta'siri, uning oqibatlari, jumladan, global isish, CH4, CO2, Freon va boshqa gazlarning ta'siri, o'zon qatlamining yupqalashuvi, ekologik xavfsizlik masalalari tahlil qilingan.
- Noosfera: Noosfera (aql-idrok qobig'i) tushunchasi, uning paydo bo'lishi va rivojlanish bosqichlari, insonning aql-idroki biosferaning evolyutsiyasidagi roli, kelajakda noosferaning shakllanishi, insoniyatning tabiatga ta'siri va uning oqibatlari, ya'ni tabiatni muhofaza qilishning dolzarb masalasi ko'rib chiqiladi.
- Suv resurslaridan oqilona foydalanish va ularni muhofaza qilish: Suvning tabiatdagi o'rni, uning inson hayoti uchun ahamiyati, gidrosfera, suvning kimyoviy va fizik xossalari, suvning ifloslanish sabablari va oqibatlari, suv resurslaridan oqilona foydalanishning ahamiyati, suv tanqisligi muammosi va uni hal etish yo'llari, suvni tejash bo'yicha tavsiyalar, suvni muhofaza qilishning muhimligi ta'kidlangan.
- Tuproq ekologik roli va agroekotizimlar: Tuproqning ekologik roli, uning hosildorlik manbai ekanligi, tuproqning hosil bo'lishi, tuproqning gumusli gorizontlari, tuproq eroziyasi turlari va uning sabablari, tuproqni muhofaza qilishning ahamiyati, tuproqni ifloslantiruvchi omillar va ularning oldini olish choralari, tuproqning muhofazasi va qishloq xo'jaligida uning o'rni tahlil qilingan.