Nazariy poetika

Ushbu kitob "Nazariy poetika" fanining nazariy va uslubiy masalalarini, adabiy turlarning xususiyatlarini va janrlarning rivojlanishini tahlil qiladi. U adabiyot nazariyasining asosiy tamoyillari, badiiy asar kompozitsiyasi, syujet, obraz, she'riy nutqning tuzilishi hamda janrlarning rivojlanishini atroflicha yoritadi. Kitobda mumtoz Sharq va Yevropa adabiyotshunosligining oʻziga xos jihatlari hamda zamonaviy nazariy fikrlar haqida ham ma'lumotlar berilgan.

Asosiy mavzular

Nazariy poetika: Nazariy poetikaning mohiyati, uning boshqa fanlar bilan aloqasi, maqsad va vazifalari, hamda tarixiy va struktural poetika bilan farqi o'rganiladi. Adabiyotshunoslik nazariyasining asosiy tamoyillari, poetikaning ob'ekti va predmeti, adabiy nazariyaga oid turli qarashlar (Tomashevskiy, Jirmunskiy) tahlil qilinadi. Shuningdek, badiiy asarning umumiy qonuniyatlari, jamiyat hayotidagi o'rni va vazifalari, badiiy asar tabiati hamda uning tuzilishi kabi masalalar umumiy tarzda o'rganiladi.
Adabiyotshunoslikning tarkibiy qismi sifatida Nazariy poetika: Nazariy poetikaning adabiyotshunoslikning tarkibiy qismi sifatida oʻrni, uning poetika qonuniyatlari, badiiy asarni oʻrganish va talqin etishning qonun-qoidalari va nazariy asoslarini oʻrganish maqsad qilib qoʻyilgan. Turli adabiy yo'nalishlar va oqimlar (klassitsizm, romantizm, realizm, modernizm, avtostilistik, ekzistensializm, postmodernizm) tahlil qilinadi.
Adabiy turlar (Epik, Lirik, Dramatik): Adabiy turlarning xususiyatlari, ularga mansub janrlar, tarixiy va zamonaviy mavzudagi asarlar, fantastik asarlar, detektiv asarlar, sarguzasht asarlar hamda janrlar sintezi tahlil qilinadi. Epik, Lirik va Dramatik turlarning oʻziga xos belgilari, mushtarak va farqli jihatlari, hamda xalq og'zaki ijodi va yozma adabiyotdagi janrlar farqlari haqida so'z yuritiladi.
Badiiy asar kompozitsiyasi: Badiiy asar kompozitsiyasi, uning tarkibiy qismlari (syujet, fabula, ekspozitsiya, rivoj, kulminatsiya, yechim), hamda kompozitsion vositalar (prolog, epilog, kiritma, peyzaj, portret, qoliplash, lirik chekinish) tahlil qilinadi. Asarda shakl va mazmun birligi, mavzu, g'oya, badiiy tilning o'ziga xosligi va badiiy asarning yakuniy bosqichlari ham o'rganiladi.
She'riy nutq va uning tizimlari: She'riy nutq, uning xususiyatlari, ritm, ohang, vazn, hijo, qofiya, band kabi unsurlari tahlil qilinadi. Aruz va barmoq she'r tizimlarining o'ziga xos belgilari, ularning tarixiy taraqqiyoti hamda umumiy, xususiy jihatlari haqida ma'lumotlar beriladi. Shuningdek, erkin she'r, oq she'r va sarbast she'r kabi janrlar ham o'rganiladi.
Ijodiy uslub va yo'nalishlar: Ijodiy uslub, ijodiy metod, ijodiy yo'nalish va oqim tushunchalari, hamda klassitsizm, romantizm, realizm, modernizm, abstraksionizm, futurizm, surealizm, ekzistensializm kabi ijodiy yo'nalishlar va oqimlar tahlil qilinadi. Shuningdek, Sharq va Yevropa adabiyotida bu uslublarning rivojlanishi haqida ham so'z yuritiladi.