Hozirgi o`zbek tili

Ushbu kitob o'zbek tilining nazariy, tarixiy va amaliy jihatlarini o'rganishga bag'ishlangan bo'lib, unda tilshunoslikning turli sathlari, xususan, fonetika, fonologiya, morfologiya, sintaksis, leksikologiya, frazeologiya, derivatsiya va grafika kabi muhim jihatlar chuqur tahlil qilingan. Shuningdek, kitobda nutqiy hodisalar, jumladan, gapning tuzilishi, turlari, valentlik, so'z birikmasi va uning turlari, undalma, kirish va kiritma kengaytiruvchilari kabi muhim tushunchalar ham keng yoritilgan.

Asosiy mavzular

KIRISH: O‘zbek xalqi va tilining tarixi, hozirgi o‘zbek tili va uning shevalarga munosabati, o‘zbek tilining o‘rganilish tarixi va bosqichlari haqida ma’lumot beradi.
TIL, LISON, ME’YOR VA NUTQ MUNOSABATI. TIL SATHLARI VA BIRLIКLARI: Ilmiy bilish va uning bosqichlari, falsafiy UMIS va AHVOning lisoniy tizimda voqelanishi, til, lison, me’yor va nutq munosabati, lisoniy birliklar, lisoniy paradigma va uning turlari, lisoniy munosabat va uning turlari, lisoniy ziddiyat va uning turlari, lisoniy tasnif va uning turlari haqida tushuncha beradi.
FONETIКA-FONOLOGIYA: Fonetika va fonologiyaning o‘rganish manbayi, predmeti, maqsad va vazifalari, unli va undosh fonemalar paradigmasi, fonemaning variantlashuvi, fonetik jarayon, morfonologiya va o‘zbekcha talaffuz me’yorlari haqida tushuncha beradi.
GRAFIКA: Grafika haqida tushuncha, yozuvning tarixiy ahamiyati va o‘zbek yozuvi tarixidan qisqacha ma’lumot beradi.
IMLO: O‘zbek imlosining asosiy tamoyillari haqida ma’lumot beradi.
LEКSIКOLOGIYA: Leksikologiya haqida tushuncha, leksema va so‘z, bir sememali va ko‘p sememali leksemalar, yasama so‘zning leksemalashuvi, semema va uning tarkibiy qismlari, semema va nutqiy ma’no, sememaning nutqqa xoslanishi, hosila sememaning vujudga kelish yo‘llari, leksik-semantik munosabat, qo‘llanilishi chegaralanmagan va chegaralangan leksika, qo‘llanilish davri va doirasi chegaralangan leksika, ifodaviylik va uslubiy xoslanganlik, frazeologiya, frazeologizmning semantik strukturasi, leksikografiya haqida tushuncha beradi.
MORFEMIКA: Derivatsiya, grammatik ma’no va grammatik shakl, grammatik kategoriya haqida ma’lumot beradi.
SO‘Z TURКUMLARI: So‘z turkumlari va ularni tasniflash tamoyillari, so‘z turkumlari transpozitsiyasi, fe’l, ot, sifat, son, ravish, taqlid, olmosh, yordamchi so‘z, ko‘makchi, bog‘lovchi, yuklama haqida batafsil ma’lumot beradi.
GAP: Gap haqida umumiy ma’lumot, gapning lisoniy sathda va gapda shakl va mazmun munosabati, LSQsi va uning tiklanishi, sodda gapning tarkibiy qismlari, kesimlik kategoriyasi, ega, hol, to‘ldiruvchi, aniqlovchi, uyushgan gap, qo‘shma gap haqida ma’lumot beradi.