Adam anatomiyasí hám fiziologiyasí páninen laboratoriyalıq hám ámeliy jumıslar

Ushbu o'quv-metodik qo'llanma bakalavr ta'lim yo'nalishlari talabalari uchun mo'ljallangan bo'lib, ularga nafaqat umumiy pedagogik bilimlar berish, balki inson organizmining tuzilishi va uning hayotiy jarayonlari haqida ham chuqur tushuncha hosil qilishga yordam beradi. Qo'llanmada tayyor mikroskopik preparatlar tayyorlash va ulardan foydalanish bo'yicha batafsil ma'lumotlar berilgan. Shuningdek, turli tajriba ishlarini o'tkazish bo'yicha ko'rsatmalar mavjud.

Asosiy mavzular

Adam organizmining umumiy tuzilishi: Mazmunda organizmning hujayralar, to'qimalar, a'zolar va a'zolar sistemalaridan iboratligi, ular orasidagi o'zaro bog'liqlik tushuntiriladi. Mikropreparatlar tayyorlash usullari va nerv-mushak preparati tayyorlash hamda uning ustida tajribalar o'tkazish bayon etiladi.
Qurbaqa terisidan epiteliy to'qimasini tayyorlash va mikroskopda ko'rish: Qurbaqa terisidan epiteliy hujayralarini tayyorlash, ularni bo'yash va mikroskop ostida ko'rish usullari batafsil tushuntiriladi. Epiteliy to'qimasining tuzilishi va funksiyalari haqida xulosa qilinadi.
Biriktiruvchi to'qima preparatlarini tayyorlash va mikroskopda ko'rish: Teri ostidagi yoki xaftaga o'xshash biriktiruvchi to'qimalardan preparatlar tayyorlash va ularni mikroskop ostida ko'rish usullari bayon etiladi. Biriktiruvchi to'qima hujayralari va ularning tuzilishi haqida tushuncha beriladi.
Mushak to'qimasidan preparat tayyorlash va mikroskopda ko'rish: Mushak to'qimasining tuzilishi, undagi tolalar va ularning tuzilishi haqida tushuncha beriladi. Mushak to'qimasidan preparat tayyorlash usullari va ularni mikroskop ostida ko'rish bayon etiladi.
Mushak va nerv to'qimalarining xususiyatlarini ko'rsatuvchi tajribalar: Mushak to'qimasining qisqarish va nerv to'qimasining qo'zg'aluvchanlik xususiyatlarini ko'rsatuvchi tajribalar bayon etiladi. Nerv-mushak preparati tayyorlash va uning ustida tajribalar o'tkazish usullari batafsil tushuntiriladi.
Qurbaqada orqa miya refleksini yuzaga keltirish va reflektor faoliyatini tahlil qilish: Orqa miya reflekslarini ko'rsatish, ularning paydo bo'lish mexanizmlari va reflektor faoliyatini tahlil qilish bo'yicha tajribalar bayon etiladi. Orqa miya reflekslarining roli haqida tushuncha beriladi.
Orqa miya reflekslarining tormozlanishi: Reflekslarning tormozlanishini ko'rsatuvchi tajribalar bayon etiladi. Orqa miya reflekslarining tormozlanishi mexanizmi va uning ahamiyati haqida tushuncha beriladi.
Kesilgan suyak preparatlarini tayyorlash: Suyaklarni kesish va ulardan preparatlar tayyorlash usullari bayon etiladi. Suyak tuzilishi va ularning vazifasi haqida tushuncha beriladi.
Kuydirilgan va kalsiysizlantirilgan suyak preparatlarini tayyorlash: Suyaklarni kuydirish va kalsiysizlantirish usullari bayon etiladi. Suyakning tarkibi va uning xususiyatlari haqida tushuncha beriladi.
Suyakning mustahkamligini aniqlash: Suyakning mustahkamligini aniqlash usullari bayon etiladi. Suyakning mustahkamligi uning tuzilishi va tarkibiga bog'liqligi tushuntiriladi.
Suyaklarning naycha shaklida bo'lishi va uning ahamiyati: Suyaklarning naycha shaklida bo'lishi va uning ahamiyati haqida tushuncha beriladi. Naycha shaklidagi suyaklarning mustahkamligi va ularning vazifasi haqida ma'lumot beriladi.
Umurtqa pog'onasining tuzilishi: Umurtqa pog'onasining tuzilishi, uning bo'limlari va vazifalari haqida tushuncha beriladi. Umurtqa pog'onasi skeletning tayanchi ekanligi va harakatlarda qatnashishi haqida ma'lumot beriladi.
Qo'rg'o'shlar, ko'krak qafasi suyaklari va ularning tananing qismlari bilan o'zaro birikishi: Qo'rg'o'shlar, ko'krak qafasi suyaklarining tuzilishi va ularning tananing turli qismlari bilan o'zaro birikishi haqida tushuncha beriladi. Skeletning tuzilishi va uning ahamiyati haqida ma'lumot beriladi.
Qo'l va yelka belbog'i suyaklarining tuzilishi, yelka, bilak, tirsak, halqa, kaft, barmoq suyaklari va ularning o'zaro birikishi: Qo'l skeletining tuzilishi, yelka, bilak, tirsak, kaft va barmoq suyaklarining tuzilishi va ularning o'zaro birikishi haqida tushuncha beriladi. Qo'l suyaklarining harakatdagi roli haqida ma'lumot beriladi.
Bosh suyaklarining tuzilishi: Bosh suyaklarining tuzilishi, ularning bo'limlari va vazifalari haqida tushuncha beriladi. Bosh skeletining tuzilishi va uning ahamiyati haqida ma'lumot beriladi.
Mushak qisqarishini tekshirish: Mushak qisqarishini ko'rsatuvchi tajribalar bayon etiladi. Mushak qisqarishining mexanizmi va uning ahamiyati haqida tushuncha beriladi.
Mushak charchashini kuzatish: Mushak charchashini kuzatish usullari bayon etiladi. Mushak charchashining sabablari va uning ahamiyati haqida tushuncha beriladi.
Mushak to'qimalari: orqa, ko'krak va qorin bo'limidagi mushak to'qimalarining joylanishi va vazifalari: Mushak to'qimalarining tuzilishi, joylanishi va vazifalari haqida tushuncha beriladi. Orqa, ko'krak va qorin bo'limidagi mushak to'qimalari haqida batafsil ma'lumot beriladi.
Moviy teridagi, o'rta va chuqur mushak to'qimalarining tuzilishini aniqlash: Moviy teridagi, o'rta va chuqur mushak to'qimalarining tuzilishi haqida tushuncha beriladi. Moviy teridagi mushak to'qimalarining joylanishi va vazifalari haqida ma'lumot beriladi.
Yelka belbog'i mushaklari tuzilishi va birikishi: Yelka belbog'i mushaklari tuzilishi va ularning birikishi haqida tushuncha beriladi. Yelka belbog'i mushaklarining vazifalari va ahamiyati haqida ma'lumot beriladi.
Oyoq mushaklari bukilishi va vazifalari: Oyoq mushaklari bukilishi va ularning vazifalari haqida tushuncha beriladi. Oyoq mushaklarining harakatdagi roli haqida ma'lumot beriladi.
Qurbaqa qonidan vaqtinchalik preparat tayyorlash: Qurbaqa qonidan vaqtinchalik preparat tayyorlash usullari bayon etiladi. Qurbaqa qonining tuzilishi va uning ahamiyati haqida tushuncha beriladi.
Qurbaqa tilidagi qon aylanishini kuzatish: Qurbaqa tilidagi qon aylanishini mikroskop ostida kuzatish usullari bayon etiladi. Qon aylanishining ahamiyati haqida tushuncha beriladi.
Qurbaqa yurak qisqarishini kuzatish: Qurbaqa yurak qisqarishini kuzatish usullari bayon etiladi. Yurakning tuzilishi va uning ishlash mexanizmi haqida tushuncha beriladi.
Adrenalin, nikotin va o't suyuqligining qurbaqa yuragiga ta'siri: Adrenalin, nikotin va o't suyuqligining qurbaqa yuragiga ta'siri haqida tushuncha beriladi. Yurak faoliyatiga gormonlar va boshqa moddalarning ta'siri haqida ma'lumot beriladi.
Yurak tuzilishi bilan tanishish: Yurakning tuzilishi, uning qismlari va vazifalari haqida tushuncha beriladi. Yurak qisqarishining ritmi va ahamiyati haqida ma'lumot beriladi.
Pulsni sanash: Pulsni sanash usullari bayon etiladi. Pulsning ahamiyati va uni o'lchash usullari haqida tushuncha beriladi.
Yurak tonlarini tekshirish: Yurak tonlarini tekshirish usullari bayon etiladi. Yurak tonlarining ahamiyati va ularni tekshirish usullari haqida tushuncha beriladi.
Qon bosimini aniqlash: Qon bosimini aniqlash usullari bayon etiladi. Qon bosimining ahamiyati va uni o'lchash usullari haqida tushuncha beriladi.
O'pkadan chiqayotgan havoda karbonat angidrid borligini aniqlash: O'pkadan chiqayotgan havoda karbonat angidrid borligini aniqlash usuli bayon etiladi. Nafas olish va chiqarish jarayonlarining ahamiyati haqida tushuncha beriladi.
Qurbaqa mushaklari qisqarganda karbonat angidrid ajralishini kuzatish: Qurbaqa mushaklari qisqarganda karbonat angidrid ajralishini kuzatish usuli bayon etiladi. Mushaklarning ish faoliyati va undagi gaz almashinuvi haqida tushuncha beriladi.
O'pka tiriklik sig'imini o'lchash: O'pka tiriklik sig'imini o'lchash usullari bayon etiladi. O'pka sig'imining ahamiyati va uni o'lchash usullari haqida tushuncha beriladi.
Oziq hazm qilish a'zolarining tuzilishi va fiziologiyasi: Oziq hazm qilish a'zolarining tuzilishi va vazifalari haqida tushuncha beriladi. Oziq hazm qilish tizimining ahamiyati va uning ishlash mexanizmi haqida ma'lumot beriladi.
Oziq hazm qilish a'zolarining anatomiyasi (og'iz, halqum, halqum, oshqozon, ingichka va yo'g'on ichak hamda jigar) tuzilishi: Oziq hazm qilish a'zolarining anatomiyasi va vazifalari haqida tushuncha beriladi. Har bir a'zoning tuzilishi va uning oziq hazm qilish jarayonidagi roli haqida ma'lumot beriladi.
Belokning ahamiyati: Belokning ahamiyati, uning tuzilishi va vazifalari haqida tushuncha beriladi. Oziq-ovqat ratsionida belokning o'rni haqida ma'lumot beriladi.
Kraxmalning xususiyatlari: Kraxmalning xususiyatlari, uni aniqlash usullari haqida tushuncha beriladi. Kraxmalning oziq moddasi sifatida ahamiyati haqida ma'lumot beriladi.
Mayning xususiyatlari: Mayning xususiyatlari, uni aniqlash usullari haqida tushuncha beriladi. Mayning oziq moddasi sifatida ahamiyati haqida ma'lumot beriladi.
Kraxmalning qandga aylanishini kuzatish: Kraxmalning qandga aylanishini kuzatish usuli bayon etiladi. Uglevod almashinuvi va uning ahamiyati haqida tushuncha beriladi.
O't suyuqligining maylarga ta'siri: O't suyuqligining maylarga ta'sirini kuzatish usuli bayon etiladi. O't suyuqligining yog'larni hazm qilishdagi roli haqida tushuncha beriladi.
Oziq ratsionini tuzish prinsiplari: Oziq ratsionini tuzish prinsiplari, umumiy ovqatlanish qoidalari va energiyaga bo'lgan talablar haqida tushuncha beriladi. Ratsionni tuzishda vitaminlar, minerallar va boshqa oziq moddalar haqida ma'lumot beriladi.
Buyrak tuzilishini o'rganish: Buyrakning tuzilishi va vazifalari haqida tushuncha beriladi. Buyrakning siydik hosil qilish va chiqarishdagi roli haqida ma'lumot beriladi.
Hujayra, nerv tolasi va nerv to'qimasining tuzilishi. Nerv to'qimasi.: Nerv hujayralari, nerv tolalari va nerv to'qimasining tuzilishi, vazifalari va ahamiyati haqida tushuncha beriladi. Nevronlarning tuzilishi va funksiyasi haqida ma'lumot beriladi.
Harakatlarni muvofiqlashtirishda orqa miyaning roli: Harakatlarni muvofiqlashtirishda orqa miyaning roli haqida tushuncha beriladi. Reflekslar va ularning paydo bo'lish mexanizmlari haqida ma'lumot beriladi.
Baliqlarda shartli refleks hosil qilish: Baliqlarda shartli refleks hosil qilish usullari bayon etiladi. Shartli reflekslarning ahamiyati va ulardan foydalanish haqida tushuncha beriladi.
Quslarda shartli refleks hosil qilish: Quslarda shartli refleks hosil qilish usullari bayon etiladi. Shartli reflekslarning ahamiyati va ulardan foydalanish haqida tushuncha beriladi.
Orqa miya reflekslarini aniqlash: Orqa miya reflekslarini aniqlash usullari bayon etiladi. Nerv sistemasining tuzilishi va funksiyasi haqida tushuncha beriladi.
Harakatlarni muvofiqlashtirishda orqa miyaning roli: Harakatlarni muvofiqlashtirishda orqa miyaning roli haqida tushuncha beriladi. Orqa miyaning tuzilishi va uning vazifalari haqida ma'lumot beriladi.
Bosh miya tuzilishi, uning bo'limlari (uzunchoq miya, miya ko'pirchasi, miyachasi, to'rt tepalik, oraliq miya): Bosh miya tuzilishi, uning bo'limlari va vazifalari haqida tushuncha beriladi. Bosh miyaning har bir qismining tuzilishi va ahamiyati haqida ma'lumot beriladi.
Bosh miya yarim sharlari: peshana, chakka, tepa, yelka qismlarining tuzilishi: Bosh miya yarim sharlarining tuzilishi va ularning vazifalari haqida tushuncha beriladi. Peshana, chakka, tepa, yelka qismlarining tuzilishi va ahamiyati haqida ma'lumot beriladi.
Vegetativ nerv sistemasi. Simpatik nerv tolalarining tuzilishi va markazlari: Vegetativ nerv sistemasi, simpatik nerv tolalarining tuzilishi va markazlari haqida tushuncha beriladi. Vegetativ nerv sistemasining ahamiyati va uning vazifalari haqida ma'lumot beriladi.
Parasempatik nerv tolalarining tuzilishi, markazlari va vegetativ tugunlari: Parasempatik nerv tolalarining tuzilishi, markazlari va vegetativ tugunlari haqida tushuncha beriladi. Parasempatik nerv sistemasining ahamiyati va uning vazifalari haqida ma'lumot beriladi.
Ko'zning tuzilishi: Ko'zning tuzilishi, uning qismlari va vazifalari haqida tushuncha beriladi. Ko'zning tuzilishi va uning ko'rish jarayonidagi roli haqida ma'lumot beriladi.
Qo'z qorachig'ining reflekslarini kuzatish: Qo'z qorachig'ining reflekslarini kuzatish usullari bayon etiladi. Qorachiqning reflektorni qanday qabul qilishi va uning ahamiyati haqida tushuncha beriladi.
Ko'rish o'tkirligini va ko'rish maydonini aniqlash: Ko'rish o'tkirligini va ko'rish maydonini aniqlash usullari bayon etiladi. Ko'rish o'tkirligining ahamiyati va uning ko'rish maydoniga ta'siri haqida tushuncha beriladi.
Ko'rish maydonini aniqlash: Ko'rish maydonini aniqlash usullari bayon etiladi. Ko'rish maydonining ahamiyati va uning ko'rish o'tkirligiga ta'siri haqida tushuncha beriladi.
Quloqning eshitish qobiliyati maqsadida tekshirish: Quloqning eshitish qobiliyatini tekshirish usullari bayon etiladi. Eshitish qobiliyatining ahamiyati va uni tekshirish usullari haqida tushuncha beriladi.
Bezining tireoid gormonining gormonal rivojlanishga ta'siri: Bezining tireoid gormonining gormonal rivojlanishga ta'siri haqida tushuncha beriladi. Gormonlarning organizmdagi roli va ularning ta'siri haqida ma'lumot beriladi.
Adrenalin gormonining qurbaqa pigment hujayralariga ta'siri: Adrenalin gormonining qurbaqa pigment hujayralariga ta'sirini kuzatish usuli bayon etiladi. Gormonlarning hujayralarga ta'siri va ularning ahamiyati haqida tushuncha beriladi.