Банкларда нақд пулсиз ҳисоб-китоблар ва уларни такомиллаштириш(Фарғона шаҳар банклари мисолида)
Ushbu kitob "Banklar va bank faoliyati" mavzusida bo'lib, mamlakatimiz bank tizimining rivojlanishi, banklarning turlari, ularning funktsiyalari, huquqiy asoslari va operatsiyalari, shuningdek, to'lov tizimlari va hisob-kitoblar, xususan, naqd pulsiz hisob-kitoblar, cheklar, akredetivlar va inkasso operatsiyalari kabi muhim mavzularni o'z ichiga oladi. Kitobda O'zbekiston Respublikasi bank qonunchiligi va xalqaro tajribalar asosida batafsil tushunchalar berilgan.
Asosiy mavzular
- Banklarning paydo bo'lishi va mohiyati: Banklarning kelib chiqishi, rivojlanishi, ularning asosiy funksiyalari va jamiyatdagi o'rni haqida ma'lumot beriladi. Bank terminining etimologiyasi, o'rta asrlardagi bank faoliyatining rivojlanishi, Angliya bank tizimining o'ziga xosligi hamda Yevropa va Osiyo mamlakatlarida banklarning paydo bo'lishi haqida so'z yuritiladi.
- Banklar va bank faoliyatining qonuniy asoslari: Banklarning huquqiy asoslari, ya'ni bank faoliyatini tartibga soluvchi qonunlar, me'yoriy xujjatlar, bank operatsiyalarining turlari, banklarning tashkil etilishi va faoliyatini tugatish tartiblari haqida batafsil ma'lumot beriladi.
- Tijorat banklari, ularning vazifalari va funksiyalari: Tijorat banklarining mohiyati, vazifalari, funksiyalari, ularning mulkchilik shakllari, operatsiyalari va hududiy joylashuvi bo'yicha turlari haqida so'z yuritiladi. Tijorat banklarining iqtisodiyotdagi o'rni va ahamiyati, ularning kredit va valyuta operatsiyalarini amalga oshirishdagi roli ham yoritilgan.
- Naqd pulsiz hisob-kitoblar va ularning tashkil qilinishi: Naqd pulsiz hisob-kitoblar turlari, ularning ahamiyati, tashkil qilinishi, joriy qilingan huquqiy-me'yoriy asoslari va ularning afzalliklari haqida batafsil ma'lumot berilgan. "Agrobank" ATBning Farg'ona filiali misolida naqd pulsiz hisob-kitoblar operatsiyalarining hisobi va rasmiylashtirilishi yoritilgan.
- To'lov topshiriqnomalari bo'yicha hisob-kitoblar, ularning hisobi va rasmiylashtirilishi: To'lov topshiriqnomalari, ularning turlari, rasmiylashtirish tartibi, bankda hisobga olinishi va ularni amalga oshirish jarayoni batafsil tushuntirilgan. To'lov topshiriqnomalari bo'yicha bank buxgalteriya yozuvlari va ularning ahamiyati ham ko'rsatib o'tilgan.
- To'lov talabnomalari bo'yicha hisob-kitoblar, ularning hisobi va rasmiylashtirilishi: To'lov talabnomalari, ularning afzallik va kamchiliklari, to'lovchi va to'lovchi banklar tomonidan ularni rasmiylashtirish va hisobga olish tartibi, shuningdek, bank nazorati hamda to'lovlarni amalga oshirish jarayonlari tushuntirilgan.
- Akredetivlar bo'yicha hisob-kitoblar, ularning hisobga olinishi va rasmiylashtirilishi: Akredetivlarning mohiyati, turlari, ularni ochish, bajarish va yopish tartib-qoidalari, shuningdek, bank buxgalteriya yozuvlari hamda ularning iqtisodiy ahamiyati batafsil yoritilgan.
- Inkasso topshiriqnomalari bo'yicha operatsiyalarning hisobi va rasmiylashtirilishi: Inkasso topshiriqnomalari, ularning turlari, rasmiylashtirish tartibi, bank tomonidan ularni qabul qilish va bajarish jarayonlari, shuningdek, bank buxgalteriya yozuvlari va ularning iqtisodiy ahamiyati tushuntirilgan.
- Cheklar bilan hisob-kitob qilish tartibi, uning rasmiylashtirilishi va hisobi: Cheklar, ularning turlari, banklar tomonidan ularni berish, rasmiylashtirish va hisobga olish tartibi, shuningdek, cheklar bo'yicha bank nazorati va ularning iqtisodiy ahamiyati haqida ma'lumot berilgan.
- Naqd pulsiz hisob-kitoblar bo'yicha bank nazorati: Banklarning naqd pulsiz hisob-kitoblar bo'yicha nazoratini amalga oshirish usullari, ya'ni bank nazoratining ahamiyati va uning asosiy yo'nalishlari, jumladan, to'lov intizomini mustahkamlash, bank nazoratining samaradorligini oshirish usullari hamda ushbu nazoratning iqtisodiyotga ta'siri ko'rsatilgan.