Avtomobil qismlarini tayyorlash texnologiyalari
Ushbu kitob Oʻzbekiston Respublikasi Oliy va Oʻrta Maxsus Taʼlim Vazirligi Andijon Mashinasozlik Instituti tomonidan tayyorlangan boʻlib, “Mashinasozlik” fakulteti, “Avtomobilsozlik” kafedrasi tomonidan mashinasozlik yoʻnalishi talabalari uchun «Avtomobil qismlarini tayyorlash texnologiyalari» fanidan tayyorlangan maruzalar matnini oʻz ichiga oladi. Kitobda avtomobil qismlarini tayyorlash texnologiyalari, metallarni bosim ostida ishlash, payvandlash usullari, elektr yoy payvandlash, gaz bilan payvandlash, elektron nur va lazer yordamida payvandlash, shuningdek ularning texnik-iqtisodiy koʻrsatkichlari va xavfsizlik texnikasi kabi mavzular chuqur yoritilgan. Har bir mavzu alohida reja va tayanch soʻzlar bilan berilgan. Shuningdek, mavzular oxirida nazorat savollari keltirilgan.
Asosiy mavzular
- UMUMIY MA’LUMOTLAR. PAYVANDLASH TURLARI: Bu mavzuda payvandlashning umumiy klassifikatsiyasi, metallarning payvandlanuvchanligi, payvandlashda normal struktura oʻzgarishlari va ularning turlari haqida maʼlumot berilgan. Tayanch soʻzlar: Payvandlanuvchanlik, sinflar, sovuqlayin ishqalab, ultratovush, portlatish, normal struktura, chok metali, yondashgan uchastka. Mavzu oxirida nazorat savollari keltirilgan.
- ELEKTR YOY PAYVANDLASH: Elektr yoy payvandlashning mohiyati, qoʻllaniladigan jihozlar, texnologik lazerlar, ularning klassifikatsiyasi, payvandlashda foydalaniladigan jihozlar hamda bosim bilan payvandlashning boshqa turlari haqida maʼlumot berilgan. Tayanch soʻzlar: Elektr-nurli, issiqlik energiyasi, zaryadlangan zarra, ionizatsiya jarayoni, gazsimon molekulalar, elektronlar toʻdasi, lazer, qattiq jismli gazsimon lazer, katod, anod. Mavzu oxirida nazorat savollari keltirilgan.
- FLYUS QATLАMI OSTIDА АVTOMАTIK USULDА PAYVANDLASH: Flyus ostida avtomatik va yarim avtomatik payvandlash texnikasi, ularning ishlab chiqarish unumdorligini oshiruvchi usullari haqida maʼlumot berilgan. Tayanch soʻzlar: Oʻzgaruvchan tok, chokka kiritish, metall sachratqi, uchma-uch chok, koʻp qatlam, ostqoʻyma, qulf birikma, flyus yostig‘i, asbest, tavr chok, qayiqcha chok. Mavzu oxirida nazorat savollari keltirilgan.
- XIMO YA GАZ YORDАMIDА PAYVANDLASH: Himoya gazlar muhitida payvandlash usullari, erimaydigan va eriyadigan elektrodlar bilan payvandlash, inert gazlar muhitida payvandlash va karbonat angidrid gazi muhitida payvandlash haqida maʼlumot berilgan. Tayanch soʻzlar: Himoya gazi, asetilen, ion gaz, tabiiy gaz, karbonat angidrid gaz, atom-vodorod, payvand zonasi, inert gaz, katod, sharrali himoya, konsentrik oqim, mikrokamera. Mavzu oxirida nazorat savollari keltirilgan.
- RANGLI METALLARNI PAYVANDLASH: Alyuminiy va uning qotishmalari, mis va uning qotishmalarini payvandlash hamda payvand chokida uchraydigan nuqsonlar haqida maʼlumot berilgan. Tayanch soʻzlar: Oksid parda, flyus kukuni, g‘ovaklar, kuyimdi, darz, kalqich, toshma, sof alyuminiy, mustahkamlik chegarasi, estetik donalari. Mavzu oxirida nazorat savollari keltirilgan.
- TEXNIK-IQTISODIY KO‘RSATKICHLAR, USKUNALARNI MONTAJ QILISH VA ISHLATISH, XAVFSIZLIK TEXNIKASI: Kontaktli payvandlashning texnik-iqtisodiy koʻrsatkichlari, uskunalarni montaj qilish va ishlatish hamda xavfsizlik texnikasi haqida maʼlumot berilgan. Tayanch soʻzlar: Mehnat sarfi, payvand uzellari, sarflanadigan vaqt, donabay vaqt, payvandlash rejimi, sig‘imdor, impuls, erish tezligi, shikastlanish, sachrash, kuyish, sig‘im, ko‘zoynak, jomakor, qo‘lqop. Mavzu oxirida nazorat savollari keltirilgan.
- ELEKTRON NUR VA LAZER YORDAMIDA PAYVANDLASH: Elektron-nurli payvandlash mohiyati, qoʻllaniladigan jihozlar, lazerli payvandlash mohiyati, texnologik lazerlar klassifikatsiyasi, jihozlar hamda bosim bilan payvandlashning boshqa turlari haqida maʼlumot berilgan. Tayanch soʻzlar: Elektron-nurli, issiqlik energiyasi, zaryadlangan zarra, ionizatsiya jarayoni, gazsimon molekulalar, elektronlar toʻdasi, lazer, qattiq jismli gazsimon lazer, katod, anod. Mavzu oxirida nazorat savollari keltirilgan.
- ELEKTR YOY YORDАMIDА PAYVANDLASH USULLARI: Elektr shlak payvandlash, flyus qatlamida avtomatik usulda payvandlash va himoya gaz yordamida payvandlash usullari haqida maʼlumot berilgan. Tayanch soʻzlar: Elektr yoy, flus, qizigan shlak, payvandlash avtomati, tip, flyus qatlami, payvandlash traktorlari. Mavzu oxirida nazorat savollari keltirilgan.