Ekolgik omillar
Ushbu kitob ekologiya va uning tirik organizmlarga ta'sirini o'rganadi. Unda ekologik omillar, ularning turlari (abiotik, biotik, antropogen), organizmlarning muhitga moslashishi, cheklovchi omillar va omillarning o'zaro ta'siri kabi mavzular yoritilgan. Kitob ekologik qonuniyatlarni qishloq xo'jaligi amaliyotida qo'llashning ahamiyatini ta'kidlaydi.
Asosiy mavzular
- Ekologik omillar haqida tushuncha: Ekologik omillar tirik organizmlarga ta'sir etuvchi muhit elementlari. Ular organizm uchun zarur yoki zararli bo'lishi mumkin, yashash va ko'payishiga ta'sir qiladi. Ekologik omillar minimal, optimal va maksimal darajalarga ega.
- Ekologik omillarning turlari: Ekologik omillar 3 guruhga bo'linadi: abiotik (harorat, yorug'lik), biotik (tirik organizmlarning o'zaro ta'siri) va antropogen (inson faoliyatining ta'siri).
- Organizmlarning muhitga moslashishi: Organizmlar muhit o'zgarishlariga moslashadi (adaptatsiya). Keng valentlikka ega organizmlar (evribiontlar) turli sharoitlarda yashay oladi, tor valentlikka ega organizmlar (stenobiontlar) ma'lum sharoitlarda yashaydi.
- Cheklovchi omillar: Optimal qiymatdan chetga chiqqan omillar cheklovchi hisoblanadi. Faqat bitta omil kritik nuqtadan chetga chiqsa ham, organizm nobud bo'lishi mumkin.
- Omillarning o'zaro ta'siri: Omillarning ta'siri bir-biri bilan bog'liq. Bir omilning ta'siri boshqa omillar bilan qo'shilganda o'zgarishi mumkin. Ba'zi hollarda omillar bir-birining funksiyasini almashtirishi mumkin.