Der Gebrauch der Hilfswörter im Deutschen und Usbekischen
O'zbekiston Respublikasi Oliy va O'rta-Maxsus Ta'lim Vazirligi Qashqadaryo viloyati Davlat Universiteti Filologiya Fakulteti "Nemis tili va adabiyoti" kafedrasi tomonidan tayyorlangan ushbu kitobda "O'zbekiston Respublikasining "Ta'lim to'g'risidagi"gi qonuni va Kadrlar tayyorlash milliy dasturining asosiy vazifalari mamlakatimizda xorijiy tillarni mukammal biladigan yuqori malakali, sifatli kadrlar tayyorlashga qaratilganligi, O'zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimovning ta'lim sohasiga, chet tillarni o'qitish va o'rganishga nisbatan alohida e'tibor qaratishi tilshunoslikning nazariy va amaliy sohalarida tilshunos olimlarimiz oldiga yanada mas'uliyatli vazifalarni qo'yganligi, jumladan nemis tilining hozirgi kunda yurtimizda o'rganilishi kerak bo'lgan tillar sirasiga kirib ulgurganligi va bunga misol qilib O'zbekistonning deyarli barcha viloyatlaridagi oliygohlarida chet tillari, jumladan nemis tili fakulteti yoki bo'limining mavjudligi va mamlakatimizda Germaniyaning DAAD hamda Gyote institutining faoliyat olib borishi fikrimizning yaqqol misoli ekanligi, ushbu imkoniyatlarning yaratilishi tilning turli jabhalarida yangidan-yangi izlanishlarni talab qilishi hamda mualliflarning nemis va o'zbek tillarida yordamchi so'zlarning (yuklamalar misolida) qo'llanilishini qiyosiy tadqiq qilganliklari haqida ma'lumotlar keltirilgan. Kitobda, shuningdek, o'zbek tilida yuklamalarning ma'noga ko'ra turlari va ularning gapdagi vazifalarini, nemis tilida yuklamalarning turlari, ularning qo'llanishi va lug'aviy jihatdan o'ziga xos xususiyatlarini, jumladan, inkor yuklamasi va modallikni ifodalovchi yuklamalarning qo'llanilishi, ularning turlari hamda o'zbek va nemis tillaridagi yuklamalarning qiyosiy tahlili keng yoritilgan.
Asosiy mavzular
- KIRISH: Oʻzbekiston Respublikasining «Taʼlim toʻgʻrisidagi»gi qonuni va Kadrlar tayyorlash milliy dasturining asosiy vazifalari mamlakatimizda xorijiy tillarni mukammal biladigan yuqori malakali, sifatli kadrlar tayyorlashga qaratilganligi, Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimovning taʼlim sohasiga, chet tillarni oʻqitish va oʻrganishga nisbatan alohida eʼtibor qaratishi tilshunoslikning nazariy va amaliy sohalarida tilshunos olimlarimiz oldiga yanada masʼuliyatli vazifalarni qoʻyganligi haqida maʼlumot berilgan.
- O‘ZBEK TILIDA YORDAMCHI SO‘ZLAR VA ULARNING QO‘LLANILISHI: Ushbu bobda oʻzbek tilida yuklamalarning maʼnoga koʻra turlari, ularning gapdagi vazifalari, xususan, "na" va "goʻyo" yuklamalarining qoʻllanishi hamda "emas" inkor yuklamasining qoʻllanishi haqida batafsil maʼlumotlar keltirilgan.
- NEMIS TILIDA YORDAMCHI SO‘ZLAR VA ULARNING QO‘LLANILISHI: Nemis tilida yuklamalarning maʼnoga koʻra turlari, ularning qoʻllanishi, xususan, "nur", "so", "gar", "ja", "doch", "selbst", "sogar" kabi yuklamalarning qoʻllanishi hamda "nicht" va "emas" inkor yuklamalarining qoʻllanilishi haqida batafsil maʼlumotlar keltirilgan. Shuningdek, modallikni ifodalovchi yuklamalar va ularning turlari hamda nemis tilida ularning qoʻllanishi haqida soʻz boradi.
- XULOSA: Globallashuv asrida axborot texnologiyalarining ommalashganligi, ilmiy tadqiqotlarning iqtisodiy samaradorligini oshirish dolzarblashganligi tufayli tilshunoslik ham amaliy vazifalariga nutq samaradorligi tadqiqiga eʼtiborni kuchaytirdi va shu asosda jahon tilshunosligida nutqning faoliyat sifatidagi qiymati hamda uning toʻgʻri va koʻchma maʼnolarini ajratish, ochiq ifodalanmagan, lekin ifodalanishi soʻzlovchining maqsadi boʻlgan maʼlumot axborotni aniqlash usullari ishlab chiqildi hamda nutqiy muloqotning mohiyati ochilishi haqida soʻz yuritilgan.