Оптика, атом ва ядро физикаси
Ushbu matnda optika, atom va yadro fizikasi kabi fundamental fanlar sohalaridagi ma'ruzalar to'plami keltirilgan. Materiallar O'zbekiston Respublikasi oliy ta'lim tizimi talablari asosida tuzilgan bo'lib, fizika faniga qiziquvchi talabalar uchun mo'ljallangan. Kitobda yorug'likning tabiati, atom tuzilishi, yadro reaksiyalari va kvant mexanikasining asosiy tushunchalari kabi muhim mavzular batafsil yoritilgan. Matn o'quv jarayonini boyitish va talabalarning fizika olamiga bo'lgan tushunchalarini kengaytirish maqsadida tuzilgan.
Asosiy mavzular
- Yorug'likning elektromagnit nazariyasi: Ushbu mavzu yorug'likning elektromagnit to'lqinlar bilan bog'liqligini, uning xususiyatlarini va to'lqin uzunligini o'rganadi. Elektromagnit to'lqinlarning interferensiyasi va koherentlik masalalari ko'rib chiqiladi.
- Yupqa plastinkalarda interferensiya: Yupqa qatlamlarda yorug'likning o'tishi va qaytishi natijasida hosil bo'ladigan interferensiya hodisasi, Nyuton halqalari va ularning xususiyatlari tahlil qilinadi.
- Diffraktsiya hodisasi: To'siqlarni aylanib o'tishda yorug'likning harakati, Gyuygens-Frenel prinsipi va difraktsion panjaralar yordamida kuzatiladigan manzara tahlili.
- Yorug'lik dispersiyasi: Moddaning sindirish ko'rsatkichining yorug'lik to'lqin uzunligiga bog'liqligi, normal va anomal dispersiya hodisalari hamda ularning klassik elektron nazariyasi asoslari.
- Yorug'likning qutblanishi: Yorug'lik to'lqinlarining qutblanish hodisasi, qutblanish usullari va uning turli muhitlardagi namoyon bo'lishi.
- Issiqlik nurlanishi: Absolyut qora jismning nurlanishi, Kirxgof qonuni va Plank formulasi. Ushbu mavzu issiqlik nurlanishining asosiy qonuniyatlarini o'z ichiga oladi.
- Fotoeffekt hodisasi: Yorug'lik ta'sirida moddadan elektronlarning chiqishi, fotoeffektning qonuniyatlari va nazariy asoslari.
- Kvnat xossalari: Fotonlar tabiyati, ularning massasi, impulsi va energiyasi. Kompton effekti va kvant xususiyatlarining ahamiyati.
- Atom tuzilishi: Atomning tuzilishi, kvant sonlari, Pauli prinsipi va elektronlarning atomdagi taqsimlanishi.
- Yadro tuzilishi: Yadro tarkibi, yadro kuchlari, yadro massasi va bog'lanish energiyasi. Yadro reaksiyalari va ularning qonuniyatlari.
- Kvant statistikasi: Kvant statistikasining elementlari, Bose-Eynshteyn va Fermi-Dirak taqsimotlari.
- Kattik jism fizikasi: Kattik jismlardagi energetik zonalar, yarim o'tkazgichlarning xususiy va aralashmali elektr o'tkazuvchanligi.
- Nanoelektronika: Nanoelektronikaning rivojlanish tendentsiyalari, nanotransistorlar, fullerlenlar va nanonaychalar.