Биогеоценозы лесоаграрного ландшафта орошаемых земель
Ushbu kitob Oʻzbekistonning sugʻoriladigan hududlarida, xususan, Gʻalaba choʻli va Fargʻona vodiysida joylashgan agro-landshaftlarda himoya oʻrmon plantatsiyalarining (HOP) shakllanishi, ularning ekologik va iqtisodiy ahamiyati hamda tabiat boyliklaridan oqilona foydalanishni oʻrganishga bagʻishlangan. Tadqiqotda ushbu plantatsiyalarning tuproq hosildorligiga, mikroiqlimga, biologik faollikka, tuproq tuzilishiga, kimyoviy va mikrobiologik xususiyatlariga ta'siri atroflicha tahlil qilingan. Tadqiqotda shuningdek, HOPlarning estetik va rekreatsion qiymati, ularning sanitariya-gigienik ahamiyati ham koʻrib chiqilgan. Kitobda qishloq xoʻjaligi ekinlari, jumladan, paxta va beda mahsuldorligiga HOPlarning ta'siri ham ochib berilgan. Tadqiqot natijalari asosida SOPni optimal joylashtirish va parvarishlash boʻyicha tavsiyalar berilgan.
Asosiy mavzular
- Oʻzbekistonning tabiiy sharoiti: Kitobda Oʻzbekistonning iqlimi, relyefi, tuproqlari va gidrologik sharoitlari, shuningdek, hududning ayniqsa sugʻoriladigan dehqonchilik uchun qulay boʻlgan tabiiy xususiyatlari haqida maʼlumot beriladi. Tadqiqot ushbu hududlarda oʻsimliklar oʻsishi va rivojlanishi uchun qulay sharoitlarni yaratuvchi agro-landshaftlarning xususiyatlariga eʼtibor qaratadi.
- Agro-landshaftlarda bio-geosenozlarning barqarorligining nazariy asoslari: Bu mavzu agro-landshaftlarda bio-geosenozlarning umumiy nazariy asoslarini, ularning tuzilishini, funksiyalarini va barqarorligini ta'minlovchi omillarni tushuntirishga qaratilgan. Tadqiqotda oʻrmon plantatsiyalarining (HOP) agro-landshaftlarda biologik va ekologik jarayonlarning rivojlanishiga taʼsiri alohida taʼkidlangan.
- Agro-landshaftlarda agro-iqlimiy resurslarning funksiyalari: Ushbu mavzu agro-landshaftlardagi agro-iqlimiy resurslarning rolini, ayniqsa oʻrmon plantatsiyalarining (HOP) taʼsirida sodir boʻladigan oʻzgarishlarni ochib beradi. Tadqiqot quyosh radiatsiyasi, issiqlik balansi va boshqa iqlim omillarining oʻzgarishini va ularning qishloq xoʻjaligi ekinlari hosildorligiga taʼsirini oʻrganadi.
- Agro-landshaftlarda tuproq bio-geosenozining shakllanishi: Kitob agro-landshaftlarda tuproq hosil boʻlish jarayonlarini, oʻrmon plantatsiyalarining (HOP) tuproqning fizik, kimyoviy va biologik xususiyatlariga taʼsirini oʻrganadi. Tadqiqotda tuproqning tarkibi, unumdorligi va mikroorganizmlar faolligining oʻzgarishi boʻyicha batafsil maʼlumotlar keltirilgan.
- Agro-landshaftlarda biologik mahsuldorlik: Bu mavzu agro-landshaftlarda oʻsimliklarning biologik mahsuldorligini, yaʼni biomassa hosil boʻlishini, oziqa moddalarining aylanishini va ulardan foydalanish samaradorligini oʻrganadi. Tadqiqotda oʻrmon plantatsiyalarining (HOP) turli xil qishloq xoʻjaligi ekinlarining biomassa hosil boʻlishiga va oziqa moddalarni oʻzlashtirishga taʼsiri tahlil qilingan.
- Qishloq xoʻjaligi hududlarida himoya oʻrmon plantatsiyalarining estetik ahamiyati: Ushbu mavzu agro-landshaftlarda oʻrmon plantatsiyalarining (HOP) estetik qiymatini, ularning landshaftni obodonlashtirishdagi rolini oʻrganadi. Tadqiqotda turli xil daraxtlar va butalarning landshaftga taʼsiri, ularning rang-barangligi va goʻzalligi, shuningdek, ularning rekreatsion va sanitariya-gigienik ahamiyati koʻrib chiqilgan.
- Himoya oʻrmon plantatsiyalarining sanitariya-gigienik roli: Kitobda oʻrmon plantatsiyalarining (HOP) havoni, suvni va tuproqni tozalashdagi, kislorod va fitonsidlarni ajratishdagi, shuningdek, odamlar salomatligiga ijobiy taʼsir koʻrsatishdagi roli atroflicha tahlil qilingan. Tadqiqotda HOPlarning chang va gazlardan himoya qilishdagi samaradorligi ham koʻrsatilgan.
- Gʻalaba choʻli agro-landshaftida zararli va foydali entomofaunaning shakllanishi: Ushbu mavzu Gʻalaba choʻli hududidagi agro-landshaftlarda zararli va foydali hasharotlarning shakllanishini, ularning tarqalishini va agro-landshaftga taʼsirini oʻrganadi. Tadqiqotda oʻrmon plantatsiyalarining (HOP) hasharotlar populyatsiyasiga, ayniqsa ularning zararli va foydali turlari soniga taʼsiri koʻrsatilgan.