Гармония
Ushbu kitob O‘zbekiston Respublikasi Oliy va O‘rta Maxsus Ta’lim Vazirligi tomonidan tavsiya etilgan, Arzu Azimova qalamiga mansub "Garmoniya" nomli o‘quv qo‘llanmasidir. Qo‘llanma bakalavriatning "Musiqashunoslik" va "Bastakorlik san’ati" yo‘nalishlari talabalari uchun mo‘ljallangan bo‘lib, garmoniya fanining nazariy asoslarini chuqur va tizimli o‘rganishga qaratilgan. Qo‘llanma o‘zbek tilida yozilgan bo‘lib, garmoniya fanining eng murakkab mavzularini, jumladan lad, akkord, ovoz yonalishi, modulyatsiya, major-minor tizimlari kabi jihatlarni o‘z ichiga oladi. Shuningdek, unda O‘zbekiston kompozitorlarining ijodiyoti asosida ham nazariy materiallar bayon etilgan.
Asosiy mavzular
- Garmoniyaning lad asoslari: Ushbu bo‘limda lad tushunchasi, uning turlari (diatonik, xromatik, modal), ularning funksiyalari va o‘zaro aloqalari, shuningdek, tabiiy va o‘zgartirilgan ladlar hamda ularning tavsiflari batafsil yoritiladi. Kitobda, shuningdek, O‘zbekiston kompozitorlari ijodida qo‘llanilgan lad tizimlari va ularning xususiyatlari ham o‘rganiladi.
- Garmonik vertikal va akkordlar: Bu mavzu garmoniyaning asosiy unsuri bo‘lgan akkordlar, ularning tuzilishi, turlari (uchtovushlik, to‘rt tovushlik, ko‘p tovushlik) va funksiyalari, shuningdek, ularning o‘zaro munosabatlari, akkordlar ketma-ketligi, kadensiyalar va modulyatsiyalar kabi muhim jihatlarni o‘z ichiga oladi. Shuningdek, akkordlarning zamonaviy musiqadagi o‘rni va qo‘llanilishi ham yoritiladi.
- Modulyatsiya va boshqa garmonik vositalar: Qo‘llanmada modulyatsiyaning turli usullari, jumladan nomdosh, parallel, bir tersiyali tizimlar orqali amalga oshiriladigan modulyatsiyalar batafsil tushuntiriladi. Shuningdek, garmonik vositalarning ekspressiv imkoniyatlari va ularning badiiy ahamiyati ham o‘rganiladi.
- Zamonaviy garmoniya asoslari: XX asr musiqasida yuzaga kelgan yangi garmonik tendensiyalar, poliqatlamlik (poliakkordlik, polifunksionallik, politonallik), xromatik va boshqa murakkab garmonik vositalar, ularning nazariy asoslari va zamonaviy musiqa ijodida qo‘llanilishi haqida ma’lumot beriladi.
- Garmoniya tarixi: Qo‘llanma O‘rta asr cherkov ladlaridan boshlab, Renessans, klassik, romantik va XX asr musiqasidagi garmoniyaning rivojlanish bosqichlarini o‘z ichiga oladi. Bu bo‘limda turli davr kompozitorlarining garmonik uslublari va ularning ijodiyoti asosida garmoniyaning evolyutsiyasi tahlil qilinadi.
- O‘zbekiston kompozitorlari garmoniyasi: Qo‘llanmaning oxirgi qismida O‘zbekiston kompozitorlari ijodida garmoniyaning o‘rni va ahamiyati, ularning zamonaviy musiqa tilida qo‘llagan garmonik vositalari, jumladan, akkordlar va lad tizimlarining o‘ziga xos xususiyatlari haqida batafsil ma’lumot beriladi.