Фортепиано "Анъанавий хонандалик ва анъанавий чолғу ижрочилиги таълим йуналиши учун"
Ushbu darslik O‘zbekiston davlat konservatoriyasida 5150600 – Vokal san’ati (an’anaviy xonandalik) va 5150700 – Cholg‘u ijrochiligi (an’anaviy cholg‘ular) bakalavriat ta’lim yo‘nalishlarining 1-kursida tahsil olayotgan talabalar uchun mo‘ljallangan bo‘lib, shu ijrochilik yo‘nalishi uchun “Fortepiano” fanidan maxsus yaratilgan ilk o‘quv adabiyotidir. Darslikning didaktik ma’lumotlar va asarlar notasidan boshqa ta’lim yo‘nalishlari talabalari ham foydalanishlari mumkin. Darslik umumiy fortepiano kursi bo‘yicha dars berishni boshlayotgan yosh mutaxassislarga ham dastlabki uslubiy yordam vazifasini bajaradi. Kitobda fortepiano ijrochiligi nazariyasi va amaliyotiga oid keng ma’lumotlar, jumladan, fortepiano cholg‘usining tarixi, ijrochilik holati, elementar musiqiy-nazariy bilimlar, ijrochilik texnikasini rivojlantirish usullari va turli janrlardagi asarlarning ijrosi haqida ma’lumotlar berilgan. Shuningdek, o‘quv dasturiga mos turli xalq qo‘shiqlari va kichik kuylar hamda etyudlar keltirilgan.
Asosiy mavzular
- Kirish. Fortepiano – umuminsoniy cholg‘u sozi: Fortepiano cholg‘usining tarixi, uning umuminsoniy cholg‘u sifatida o‘rni, fortepiano ijrochiligi, uning jahon va O‘zbekiston musiqa madaniyatidagi o‘rni haqida ma’lumot beradi. Shuningdek, fortepiano ijrochiligi holati, elementar musiqiy-nazariy bilimlar va ularni mustahkamlash usullari yoritilgan.
- Musiqaning ifoda vositalari: Musiqa asarlarini ijro etishda muhim rol o‘ynaydigan ritm, metr, ohang, temp, dinamik belgilar, artikulyatsiya usullari, tembr va boshqa ifoda vositalari tushuntirilgan.
- Fortepianoda tovushning tiniq va ravon ijrosi ustida ishlash: Fortepiano cholg‘usida tovushni tiniq va ravon ijro etish uchun zarur bo‘lgan nazariy va amaliy ko‘nikmalar, ijrochilik texnikasini rivojlantirish usullari va mashqlar bayon etilgan.
- Akkordlar chalish va stakkato ustida ishlash: Akkord va stakkato usullarini ijro etish bo‘yicha nazariy bilimlar va amaliy mashqlar keltirilgan. Akkord va stakkato ijro texnikasini rivojlantirishga qaratilgan mashqlar berilgan.
- Amaliy ijrochilik mashg‘ulotlari: Turli janr va uslubdagi musiqa asarlari, jumladan, xalq qo‘shiqlari va kichik kuylarning fortepiano uchun moslashtirilgan variantlari hamda etyudlar berilgan. Ularni ijro etish bo‘yicha tavsiyalar keltirilgan.
- Ijrochilik texnikasini rivojlantirish ustida ishlash: Ijro texnikasini rivojlantirishga qaratilgan mashqlar va etyudlar keltirilgan. Ularni bajarishda barmoq texnikasi, legato va stakkato kabi ijrochilik usullarini qo‘llash bo‘yicha ko‘rsatmalar berilgan.
- Asarlarni mustaqil ravishda tahlil qilib o‘rganish: Musiqa asarlarini mustaqil ravishda tahlil qilish, notani o‘qish, tinglab ijro etish malakalarini rivojlantirishga qaratilgan usullar va tavsiyalar berilgan.
- Jo‘rnavozlik va ansamblda ijro: Musiqiy ijroda jo‘rnavozlik va ansamblga bo‘lib chalish ko‘nikmalarini, improvizatsiya, garmoniya va boshqa nazariy bilimlar hamda ularni amalda qo‘llash yo‘llari tushuntirilgan.