Е-тўлов тизимлари
Ushbu kitobda elektron to'lov tizimlari, ularning rivojlanish bosqichlari, dunyo va O'zbekistondagi elektron tijoratning rivojlanishi, bank tizimida zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalarining qo'llanilishi, xususan, bank kartalari, internet-banking, SMS-banking kabi xizmatlar va ularning afzalliklari hamda qo'llanilishi atroflicha tahlil qilingan. Kitobda elektron to'lov tizimlarining huquqiy-me'yoriy bazasi, ularning xavfsizligini ta'minlash choralari hamda kelajakdagi istiqbollari haqida ham ma'lumot berilgan.
Asosiy mavzular
- Elektron to'lov tizimlari (ETT) haqida umumiy tushunchalar: Elektron to'lov tizimining mohiyati, elektron pullarning paydo bo'lishi, ularning rivojlanish bosqichlari va jamiyat hayotidagi o'rni haqida umumiy ma'lumot beriladi. Xususan, 1980-1990 yillarda magnit va smart-kartalarning paydo bo'lishi, 2000-yillardan keyin elektron tijoratning rivojlanishi va 2010-yillarda Bitcoin kabi kriptovalyutalarning paydo bo'lishi haqida so'z yuritiladi.
- Elektron to'lov tizimlari rivojlanish bosqichlari: Elektron to'lov tizimlarining rivojlanish bosqichlari bosqichma-bosqich ko'rib chiqiladi. 1-bosqich (1991-1993 yillar)da hisob-kitoblar pochta va tashuvchilar orqali amalga oshirilgan bo'lsa, 2-bosqich (1995-1997 yillar)da Markaziy bankda elektron to'lov tizimining yaratilishi boshlandi. 3-bosqich (1998 yildan)da esa to'lov tizimining takomillashuvi va 4-bosqich (2002 yildan)da esa zamonaviy texnologiyalarning joriy etilishi haqida so'z boradi.
- Elektron to'lov tizimlarining sinflanishi: Elektron to'lov tizimlari sinflanishi, ya'ni dunyodagi va Rossiyadagi ommabop to'lov tizimlari (Yandex.Dengi, QIWI, EasyPay, OKPAY, RBK Money, SKRILL, Perfect Money, PayPal, Moneybookers) hamda O'zbekistondagi mavjud tizimlar (Click.uz, UPAY, WEBSUM.UZ) haqida ma'lumot beriladi.
- Elektron to'lov tizimlarining xususiyatlari: Elektron to'lov tizimlarining afzalliklari, jumladan, xavfsizlik, tezlik, qulaylik, anonimlik va xarajatlarni kamaytirish kabi jihatlari tahlil qilinadi. Shuningdek, bu tizimlarning huquqiy asoslari va axborot xavfsizligini ta'minlash choralari ham ko'rib chiqiladi.
- Bank to'lov tizimlari: O'zbekiston Respublikasida bank to'lov tizimlarining rivojlanishi, SWIFT xalqaro to'lov tizimi, Markaziy bankning
- Bank to'lov tizimlari: O'zbekiston Respublikasida bank to'lov tizimlarining rivojlanishi, SWIFT xalqaro to'lov tizimi, Markaziy bankning
- Bank to'lov tizimlari: O'zbekiston Respublikasida bank to'lov tizimlarining rivojlanishi, SWIFT xalqaro to'lov tizimi, Markaziy bankning " }
- Plastik kartalar: Plastik kartalarning turlari, ularning afzalliklari, O'zbekistonda plastik kartalardan foydalanishning rivojlanishi, bank kartalarining turlari (shaxsiy, korporativ, yakka tartibdagi tadbirkor) va ulardan foydalanish bo'yicha qonunchilik asoslari haqida ma'lumot beriladi.
- Internet to'lov muhiti: Internet to'lov muhitining xususiyatlari, elektron tijoratning rivojlanishi, zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalarining qo'llanilishi va elektron to'lovlar uchun qulay shart-sharoitlar yaratilishi haqida so'z yuritiladi.
- Elektron to'lov tizimlari axborot xavfsizligini ta'minlash: Elektron to'lov tizimlarida axborot xavfsizligini ta'minlash vositalari va usullari, axborot tizimlarini himoya qilish mexanizmlari, qaltisliklarni boshqarish va ularni bartaraf etish choralari haqida ma'lumot beriladi.
- Elektron to'lovlar normativ-huquqiy bazasi: Elektron to'lovlar bilan bog'liq O'zbekiston Respublikasi qonunlari va normativ-huquqiy hujjatlari, jumladan, "Elektron to'lovlar to'g'risida"gi Qonun, "Elektron tijorat to'g'risida"gi Qonun va boshqalar haqida ma'lumot beriladi.
- Jahon ETТlari: Xorijiy davlatlardagi elektron to'lov tizimlari, xususan MOBLISS va UPAY tizimlarining afzalliklari, ulardan foydalanish usullari va imkoniyatlari haqida ma'lumot beriladi.