Levels and criteria of development of students' spatial representation in teaching geometry
Ushbu maqola umumta'lim maktablarida geometriyani o'qitish jarayonida o'quvchilarning fazoviy tasavvurini rivojlantirish usullari va muammolarini o'rganadi. Maqolada fazoviy tasavvurlarni shakllantirishda qo'llaniladigan turli usullar, jumladan, vizual yordamlar, diagnostik, konstruktiv, grafik va umumlashtiruvchi topshiriq turlari tahlil qilingan. Shuningdek, o'quvchilarning fazoviy tasavvur darajalarini aniqlash va ularni rivojlantirish bo'yicha tavsiyalar berilgan. Maktab geometriya kursi va stereometriya kursida fazoviy tasavvurlarni rivojlantirishning ahamiyati ham ta'kidlangan. Maqolada o'quvchilarda fazoviy tasavvurlarni shakllantirish uchun qo'llaniladigan usullar va ularning natijalari jadval ko'rinishida keltirilgan.
Asosiy mavzular
- Fazoviy tasavvurning rivojlanishi: Maqolada geometriyani o'qitishda o'quvchilarning fazoviy tasavvurini rivojlantirishning usullari va muammolari ko'rib chiqilgan. Fazoviy tasavvur - bu obyektlarning shakli, hajmi, o'rni va ularning fazodagi munosabatlarini aqliy tasavvur qilish qobiliyatidir. Maktabda geometriyani o'qitish jarayonida bu qobiliyatni rivojlantirish muhim ahamiyatga ega.
- Geometriya o'qitishning maqsadlari: Maqolada akademik litseylarda geometriyani o'qitishning asosiy maqsadlari sanab o'tilgan. Bularga ilmiy dunyoqarashni shakllantirish, geometrik bilim va ko'nikmalarni mustahkam va ongli ravishda egallash, kundalik hayot va kelajak kasbiy faoliyatlari uchun zarur bo'lgan bilim, ko'nikma va malakalarni berish, boshqa fanlarni o'rganish uchun zarur bo'lgan geometrik bilim, ko'nikma va malakalarni berish, fazoviy tasavvurni shakllantirish va rivojlantirish, mantiqiy fikrlashni rivojlantirish orqali o'quvchilarning umumiy rivojlanishini ta'minlash kiradi.
- Fazoviy tasavvurlarni rivojlantirish usullari: Maqolada fazoviy tasavvurlarni rivojlantirish uchun turli usullardan foydalanish tavsiya etiladi. Bularga quyidagilar kiradi: diagnostik, konstruktiv, grafik va umumlashtiruvchi topshiriq turlari. Shuningdek, fazoviy obrazlar yaratish va ularga operatsiyalar bajarishga oid vazifalar, geometrik jismlarning turli ko'rinishdagi tasvirlarini chizish, vizual yordamlardan foydalanish va geometriya hamda chizmachilikni bog'lash kabi usullar ham muhim o'rin tutadi.
- O'quvchilarning fazoviy tasavvur darajalari: Maqolada o'quvchilarning fazoviy tasavvur darajalari tahlil qilingan. Yuqori darajadagi o'quvchilar topshiriqlarni o'z vaqtida, hatto chizmasiz ham bajarishlari mumkin. O'rtacha darajadagi o'quvchilar geometrik modellar va diagrammalardan foydalangan holda topshiriqlarni bajaradilar. Past darajadagi o'quvchilar esa ko'rsatilgan yordam vositalaridan foydalansalar ham, topshiriqlarni noto'g'ri bajaradilar.