110/10 кВ ли подстанцияни иш режимини тахлил қилиш ва оптималлаш

Ushbu hujjatda Namangan muhandislik-qurilish instituti, Energetika va sanoatni axborotlashtirish fakulteti, Energetika kafedrasi tomonidan tayyorlangan "110/10 kV li podstansiyani ish rejimini tahlil qilish va optimallashtirish" mavzusidagi diplom loyihasi bo'yicha tushuntirish xati keltirilgan. Loyihada O'zbekistonning energetika sohasi, jumladan, elektr energiyasini yetkazib berish tizimini isloh qilish, energiya samaradorligini oshirish, elektr tarmoqlarini modernizatsiya qilish kabi muhim masalalar ko'rib chiqiladi. Diplom loyihasi transformator podstansiyalarining vazifalari, turlari, o'rnatish joylari, optimal ish rejimlarini aniqlash hamda elektr energiyasi isroflarini kamaytirish yo'llarini o'rganishga bag'ishlangan. Shuningdek, unda iqtisodiy samaradorlik va hayotiy faoliyat xavfsizligi masalalari ham tahlil qilinadi.

Asosiy mavzular

• Kirish: O'zbekistonning energetika tizimidagi islohotlar, energiya samaradorligini oshirish, muqobil energiya manbalaridan foydalanish, elektr energiyasini yetkazib berishni yaxshilash zaruriyati, investitsiyalarni jalb qilish va shaxsiy sektorning rivojlanishi haqida umumiy ma'lumot beriladi. Shuningdek, mamlakatning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishida energetika sohasining o'rni va ahamiyati ta'kidlanadi.
• 1-Bob. Transformator podstansiyalarining vazifasi va turlari: Ushbu bobda transformator podstansiyalarining (TP) asosiy vazifalari, turlari, joylashuvi va ularning elektr ta'minot tizimidagi o'rni haqida ma'lumot beriladi. Turli turdagi podstansiyalar, jumladan, tuman, sanoat va shahar podstansiyalari, ularning xarakteristikasi va qo'llanilish sohalari tushuntiriladi. Shuningdek, ochik va yopiq tipdagi podstansiyalar, ularning afzalliklari va kamchiliklari haqida ham so'z boradi.
• 1.2. Podstansiyaning o'rnatish joyini aniqlash: Sanoat obyektlarining elektr ta'minotini loyihalashda transformator podstansiyasining (TP) optimal joyini tanlash muhim ahamiyatga ega. Ushbu bo'limda TP joyini tanlashda hisobga olinadigan omillar, jumladan, obyektlarning joylashuvi, ularning yuklamalari, elektr energiya sarflari va boshqalar ko'rib chiqiladi. Yuklamalar kartogrammalarini tuzish va ulardan foydalanish usullari tushuntiriladi.
• 1.3. Podstansiyani ish rejimini optimallashtirishning maqsad va vazifalari: Ushbu bo'limda elektr energiyasi tizimlarini optimallashtirish, xususan, podstansiyalarning ish rejimini optimallashtirishning maqsadi va vazifalari bayon etiladi. Optimallashtirishning asosiy mezonlari, jumladan, kapital sarflar, energiya isrofi, ta'minotning uzluksizligi kabi omillar tahlil qilinadi. Shuningdek, elektr energiyasini uzatish va taqsimlash tizimlarini optimallashtirishning turli usullari haqida ham so'z boradi.
• 2-Bob. Elektr energiyani tarqash va optimallashtirish masalalari: Bu bobda elektr energiyasi tizimlarida parametrlar va ish rejimlarini optimallashtirish, elektr energiyasini optimal taqsimlash masalalari ko'rib chiqiladi. Jumladan, elektr uzatish liniyalarini optimallashtirish, generator va transformatorlarning yuklamalarini boshqarish, energiya isroflarini kamaytirish yo'llari tahlil qilinadi. Shuningdek, optimal rejimlarni aniqlashda LaGrange usuli va boshqa matematik usullardan foydalanish ko'rsatib o'tiladi.
• 2.5. Podstansiyani ish rejimini optimallashtirishning хусусий холлари: Ushbu bo'limda 110/10 kV li ikkita transformatorli podstansiyaning optimal ish rejimi, jumladan, qishki va yozgi mavsumlar uchun energiya sarfini kamaytirish usullari ko'rib chiqiladi. Transformatorlarni almashtirib-yoqish (kommunutatsiya) jarayonini optimallashtirish hamda energiyani tejash yo'llari tahlil qilinadi. Qayd etilishicha, iqtisodiy samaradorlikni oshirish uchun qo'shimcha kapital xarajatlarsiz ham ish rejimini optimallashtirish mumkin.
• 2.6. Iqtisodiy samaradorlikni aniqlash: Ushbu bo'limda podstansiyalarning iqtisodiy samaradorligini hisoblash usullari, jumladan, kapital sarflar, montaj xarajatlari va yillik energiya isroflarini hisobga olgan holda foyda keltirish muddati aniqlanadi. Diplom loyihasi doirasida energiya isroflarini kamaytirish orqali yillik xarajatlarni qisqartirish va shu orqali iqtisodiy samaradorlikni oshirish imkoniyatlari ko'rib chiqiladi.
• 2.7. Hayot faoliyati xavfsizligi: Elektromagnit maydonlarining inson organizmiga ta'siri, jumladan, turli chastotadagi nurlanishlar, issiqlik effekti va ularning salbiy oqibatlari ko'rib chiqiladi. Elektr uzatish liniyalari ishlarida xavfsizlik qoidalari, jumladan, elektromagnit maydonlardan himoyalanish, ishchi mexanizmlarning xavfsiz ishlashi, oqim va kuchlanishning cheklangan me'yorlariga rioya qilish kabi masalalar tahlil qilinadi.