Magnit maydoni
Ushbu darslikda magnit maydonining mohiyati, magnit induksiya vektori, Lorens va Amper qonunlari, magnit maydonidagi tokli kontur va uning magnit momenti, Bio-Savar-Laplas qonuni, magnit induksiya vektori sirkulyasiyasi kabi mavzular chuqur yoritilgan. Darslikda bu mavzularni tushuntirish uchun tajribalar, rasm va formulalardan foydalanilgan. Shuningdek, test savollari va ularning javoblari ham keltirilgan.
Asosiy mavzular
- Magnit maydoni. Magnit induksiya vektori.: Magnit maydoni va uning asosiy kattaligi bo'lgan magnit induksiya vektori tushuntiriladi. Tokli o'tkazgichlar va harakatlanuvchi zaryadlar tomonidan hosil qilinadigan magnit maydonlari, ularga ta'sir etuvchi kuchlar (Amper va Lorens kuchlari) bilan tanishtiriladi. Magnit maydon kuchlanganligi (H) va magnit induksiya (B) orasidagi bog'liqlik ham ko'rsatiladi.
- Lorens va Amper qonunlari.: Magnit maydonida harakatlanuvchi zaryadga ta'sir etuvchi Lorens kuchi va magnit maydonida joylashgan tokli o'tkazgichga ta'sir etuvchi Amper kuchi qonunlari batafsil bayon etiladi. Bu kuchlarning yo'nalishini aniqlash usullari (chap qo'l qoidasi) ham tushuntiriladi.
- Magnit maydonidagi tokli kontur. Magnit momenti.: Magnit maydoniga joylashtirilgan tokli konturga ta'sir etuvchi kuchlar va bu kuchlarning hosil qilgan momenti o'rganiladi. Magnit momenti tushunchasi va uning magnit maydoni bilan o'zaro munosabati ochib beriladi.
- Bio-Savar-Laplas qonunining differensiyal va integral ko'rinishlari.: Har qanday shakldagi tokli o'tkazgichning hosil qilgan magnit maydon kuchlanganligini hisoblashda qo'llaniladigan Bio-Savar-Laplas qonunining differensial va integral ko'rinishlari keltirilgan. Bu qonunlar yordamida turli tuzilishdagi o'tkazgichlar uchun magnit maydonini hisoblash mumkin.
- Magnit induksiyasi vektori sirkulyasiyasi.: Magnit maydon kuchlanganligi va magnit induksiya vektorlarining yopiq kontur bo'yicha sirkulyasiyasi va uning tok bilan bog'liqligi ko'rsatiladi. Bu mavzu uchun Amperning yuqori konturi bo'yicha printsipi (sirkulyatsiya) ham muhokama qilinadi.