Ma'lumotlar kommunikatsiyasi

Ushbu kitob

Asosiy mavzular

1-Mavzu. Ma’lumotlar kommunikatsiyasi fanining mazmuni, predmeti va metodi.: Ushbu mavzu ma’lumotlar kommunikatsiyasi fanining predmeti, vazifalari, aloqa chiziqlari orqali ma’lumotlarni fizik uzatish, kompyuter tarmoqlari va tizimlarida axborot almashish jarayonlarini tashkil qilish tamoillari va usullarini o‘z ichiga oladi. Unda kommunikatsion tarmoq, information tarmoq, hisoblash tarmog‘i, global hisoblash tarmog‘i, protokollar, domen, uzel, trafik, tarmoq topologiyasi, marshrutlash kabi tushunchalar ham yoritilgan. Ma’lumot uzatishning yarimikkilik va ikkilik usullari, sinxron va asinxron uzatish, hamda ularning afzallik va kamchiliklari ham tahlil qilingan.
2-Mavzu. Aloqa tizimlarining vositalari: Mazkur mavzu aloqa tizimlarining vositalari va ma’lumotlarni uzatish kanallari – analog va raqamli kanallarni ko‘rib chiqadi. Bunda kabellar (simli, optik tolali, koaksial) tuzilishi va xarakteristikalariga urg‘u beriladi. Shuningdek, ma’lumotlarni uzatish va kommutasiyalash usullari, hamda kanallar va paketlarni kommutasiyalash kabi mavzular yoritilgan. Aloqa chiziqlari (chiziqli va simsiz) va ularning tarkibi ham tahlil qilingan.
3 - Mavzu. OSI modeli va uning umumiy tavsifi. OSI modelining sathlari va ularning bajaradigan vazifalari.: Ushbu mavzu Ochiq tizimlarning o’zaro birgalikda ishlash modeli (OSI) va uning umumiy tavsifini, jumladan, OSI modelining 7 ta sathini va ularning vazifalarini tushuntirib beradi. Har bir sathning o’zaro ishlash prinsipi, protokollar va interfeyslar, shuningdek, xabar, paket, deytagramma, kadrlarning shakllanishi va uzatilishi kabi masalalar tahlil qilingan. Kilichesn avtomatika va telekommunikatsiyalarida foydalaniladigan OSI modeli kompyuter tarmoqlarining umumiy tuzilishini tushunish uchun muhimdir.
4-Mavzu. Fizik sath texnologiyalari.: Mazkur mavzu axborotlarni uzatish uchun ishlatiladigan vositalar, jumladan, axborot uzatgich, aloqa kanali va axborotlar qabul qiluvchi birligi, hamda modemlar va tarmoq adapterlaridan iborat. Fizik uzatish muhiti sifatida elektr va optik o’tkazgichlar, yer yuzidagi va sun’iy yo’ldoshli aloqa radiokanallari ko’rib chiqiladi. Aloqa chiziqlari va ularning xarakteristikalari, ma’lumotlarni kodlash va multiplekslash, raqamli ma’lumotlarni uzatishda qo’llaniladigan kodlash usullari, analog va diskret signallarni modulyatsiyalash, birlamchi tarmoqlar (PDH, SONET/SDH va DWDM), hamda ma’lumotlarni simsiz uzatish kabi masalalar yoritilgan.
5. Ma’lumotlarni simsiz uzatish. Simsiz tizimlar va ularning xillari.: Ushbu mavzu simsiz tarmoqlarning asosiy vazifasi, turlari (shaxsiy, lokal, regional, global) va ularning xususiyatlarini ko’rib chiqadi. Simsiz shaxsiy tarmoqlar (PAN), jumladan, Bluetooth texnologiyasi va uning arxitekturasi batafsil yoritilgan. Lokal simsiz tarmoqlar, ularning xarakteristikalari va qo’llanilishi, hamda Bluetooth texnologiyasining pikotarmoq va bo’laklangan tarmoqlar haqida tushunchalar berilgan.
6-ma’ruza. Ma’lumotlarni simsiz uzatish. Simsiz tizimlar.: Ushbu ma’ruza simsiz tarmoqlarning asosiy vazifasi, turlari va xususiyatlari bilan tanishtiradi. Simsiz shaxsiy va lokal tarmoqlarning o’ziga xos jihatlari, jumladan, uzatish tezligi va diapazoni, xavfsizlik talablari va xususiyatlari ko’rib chiqiladi. Bluetooth texnologiyasining pikotarmoq va bo’laklangan tarmoqlar arxitekturasi, Bluetooth protokollar steki, hamda Bluetooth kadrlari tahlil qilingan.
7 – ma’ruza. Lokal tarmoqlarning protokollari steki. MAC, LLC sath osti sathlari va ularning bajaradigan vazifalari.: Ushbu mavzu lokal tarmoqlarning protokollar stekini, jumladan, IEEE 802.x standartlarining tuzilishini, kanal sathining MAC va LLC kabi sath osti sathlarini va ularning vazifalarini ko’rib chiqadi. 802 komitetining turli bo’limlari va ularning standartlashtirish sohasidagi faoliyati ham yoritilgan. Shuningdek, MAC va LLC sathlarining o’zaro ishlashi va vazifalari tahlil qilingan.
8 – ma’ruza. Kommutatsiyalashning umumlashgan masalasi. Axborot oqimlarini aniqlash: Ushbu mavzu kommutatsiyalashning umumlashgan masalasi va axborot oqimlarini aniqlashni ko’rib chiqadi. Kanallarni kommutasiyalash, paketlarni kommutasiyalash, xabarlarni kommutasiyalash, dinamik va doimiy kommutasiyali tarmoqlar, alohida ajratilgan kanallar, arendaga berilgan kanallar kabi tushunchalar tahlil qilingan. Kompyuter tarmoqlarida aloqa kanallari va ularning tarkibi, shuningdek, ma’lumotlarni uzatish uskunalari va oraliq uskunalar ham ko’rib chiqilgan.
9-ma’ruza: Ma’lumotlarni harakterlantirish. Multiplekslash va demultiplekslash.: Ushbu mavzu ma’lumotlarni kodlash va uzatish, tarmoq bog’lamalarini manzillashtirish, kompyuterlarning o’zaro ishlashi va kanallar hamda paketlar kommutasiyasi kabi masalalarni ko’rib chiqadi. Axborotlarni kodlash usullari (NRZ, AMI, Bipolyar impulsli kod, Manchester kodi, 2B1Q) tahlil qilingan. Multiplekslash va demultiplekslash jarayonlari, hamda ularning tarmoqlar uchun ahamiyati ham yoritilgan.
10. Ma’lumotlarni harakterlantirish. Multiplekslash va demultiplekslash.: Ushbu mavzu ma’lumotlarni harakterlash, multiplekslash va demultiplekslashning nazariy va amaliy jihatlarini ko’rib chiqadi. Axborotlarni kodlash usullari, jumladan NRZ, AMI, Manchester kodi, 2B1Q va ularning xususiyatlari batafsil tahlil qilingan. Tarmoq bog’lamalarini manzillashtirishning turli usullari, jumladan, IP-manzillarning sinflari va ularning turlari ham yoritilgan.
11. Tarmoqlararo o’zaro birgalikda ishlash protokoli. IP-paketining formati. IP-protokoli.: Ushbu mavzu tarmoqlararo o’zaro birgalikda ishlash protokoli (TCP/IP) va IP-paketining formatini ko’rib chiqadi. TCP/IP protokollari stekining afzalliklari, IP-manzillarning formatlari va sinflari, hamda tarmoqqa foydalanuvchilarni ulashning usullari ham yoritilgan.