Тутни IN VITRO усулида кўпайтириш ва бирламчи кўчат етиштириш агротехнологиясини ишлаб чиқиш

Ushbu avtoreferat Mirzayeva Yerkinoy Yarkulovna tomonidan tayyorlangan "TUTNI IN VITRO USULIDA KO'PAYTIRISH VA BIRLAMCHI KO'CHAT ETISHTIRISH AGROTEXNOLOGIYASINI ISHLAB CHIQISH" mavzusidagi falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi asosida tayyorlangan. Tadqiqotda tut daraxtining navlari va duragaylarini in vitro usulida ko'paytirish hamda ularning birlamchi ko'chatlarini yetishtirish agrotexnologiyasini ishlab chiqishga bag'ishlangan. Tadqiqot dunyo va mahalliy olimlar tomonidan o'tkazilgan ishlar asosida amalga oshirilgan. Ishda tutning zaruriy ozuqa muhitlari, mikroelementlar va o'simliklar uchun optimal sharoitlar aniqlanadi. Tadqiqot natijalari nazariy va amaliy ahamiyatga ega bo'lib, iqtisodiy samaradorlikni oshirishga qaratilgan.

Asosiy mavzular

• Tadqiqotning dolzarbligi va zarurati: Ushbu mavzu ipakchilik sohasida tut navlarini ko'paytirish va ularning hosildorligini oshirishning ilmiy asoslarini, zamonaviy in vitro usulining ahamiyatini ochib beradi. Tadqiqotda chet el va mahalliy tajribalar tahlil qilingan, tutni ko'paytirishda innovatsion yondashuvlar ko'rib chiqilgan.
• Tadqiqot obyekti va predmeti: Tadqiqot obyekti sifatida 'Jaraariq-9' navi va 'O'zbekiston' duragayi tanlab olingan. Tadqiqot predmeti esa tut nav va duragaylarini in vitro usulida ko'paytirish, ularning ozuqa muhitlarini aniqlash va mikroklyonal ko'paytirish agrotexnologiyasini ishlab chiqishdan iborat.
• Tadqiqot usullari va ilmiy yangiligi: Ishda tut parvarishlash agrotexnologiyalari, mikrokalash usuli, statistik tahlil kabi usullardan foydalanilgan. Ilmiy yangiligi shundaki, O'zbekistonda ilk bor tutni in vitro usulida patogenlardan tozalash asosida birlamchi ko'chat yetishtirish ilmiy asoslangan va yangi agrotexnologiyalar ishlab chiqilgan.
• Tadqiqotning amaliy natijalari va iqtisodiy samaradorligi: Tadqiqot natijasida tutning navdor ko'chatlarini tezkor ko'paytirish imkonini beruvchi texnologiyalar ishlab chiqilgan. Samarali ozuqa muhitlari va sharoitlar aniqlangan. Tadqiqot natijalari bo'yicha 2972 dan 4479 tagacha navdor tut ko'chatlari yetishtirilgan va iqtisodiy samaradorlikka erishilgan.
• Xulosalar: Xulosalarda in vitro usulining samaradorligi, eng maqbul ozuqa muhitlari va sharoitlar, mikroklonlash texnologiyasining afzalliklari va iqtisodiy samarasi bayon etilgan. Yangi agrotexnologiyalar amaliyotga joriy etilgan.