Namlik va ekologik omillar
Ushbu referat ekologik omillarga, xususan namlik va boshqa omillarning tirik organizmlarga ta'siriga bag'ishlangan. Unda abiotik va biotik omillar, ularning organizmlar hayotiga ta'siri, shuningdek biotsenozlar va ularning tuzilishi haqida ma'lumot berilgan. Referatda ekologik omillarning ahamiyati, cheklovchi omillar, tolerantlik, ekologik taxmonlar va biotsenozlardagi organizmlarning o'zaro munosabatlari kabi masalalar ko'rib chiqilgan.
Asosiy mavzular
- Abiotik omillar: Abiotik omillarga anorganik tabiat sharoitlari, jumladan harorat, yorug'lik, namlik, suv, tuproq va relyef kiradi. Ushbu omillarning organizmlarga ta'siri va ularning hayotiy faoliyati uchun zarurligi ko'rsatilgan. Cheklovchi omillar tushunchasi, ya'ni organizmlar o'sishi va rivojlanishini cheklaydigan omillar ham muhokama qilingan.
- Biotik omillar: Biotik omillarga tirik organizmlarning bir-biriga ta'siri, jumladan o'simliklar, hayvonlar va mikroorganizmlar o'rtasidagi munosabatlar kiradi. Raqobat, simbioz va boshqa o'zaro ta'sirlar tahlil qilingan. Fitogen va zoogen omillar, shuningdek antropogen omillar (inson faoliyatining ta'siri) ham ko'rib chiqilgan.
- Biotsenozlar: Biotsenozlar – birgalikda yashaydigan va o'zaro bog'langan organizmlar guruhlari. Biotsenozlarning tuzilishi, turlarning xilma-xilligi, dominant turlar, edifikator turlar va ularning ekologik ahamiyati muhokama qilingan. Biotsenozlarning joy va ekologik tuzilmasi, pog'onalar va kavatlar tahlil qilingan.
- Tolerantlik va cheklovchi omillar: Tolerantlik tushunchasi – organizmlarning ma'lum bir omilga moslashish darajasi. Cheklovchi omillar – organizmlar hayotini cheklaydigan omillar. Ushbu omillarning ahamiyati va organizmlar tarqalishiga ta'siri ko'rsatilgan. Yu.Libixning minimum qonuni va V. Shelfordning tolerantlik qonuni tahlil qilingan.
- Ekologik taxmonlar: Ekologik taxmonlar – turning tabiatda yashashi uchun zarur bo'lgan barcha tashqi muhit omillari yig'indisi. Turning ekologik o'rni, trofik aloqalar, topik aloqalar, forik aloqalar va fabrik aloqalar kabi tushunchalar ko'rib chiqilgan. Dj.Grinnel va Ch.Eltonning ekologik taxmonlar haqidagi qarashlari tahlil qilingan.