Поэтик матнларнинг прагматик хусусиятлари
Ushbu dissertatsiya tadqiqoti Erkin Vahidov va boshqa oʻzbek shoirlarining sheʼriy asarlarini tahlil qilish orqali sheʼriy matnlarning pragmatik xususiyatlarini, ularning funksional jihatlarini, pragmapoetik simptomlarini va kognitiv-pragmatik jihatdan vizual-grafik ifodasini oʻrganishga bagʻishlangan. Tadqiqotda tilshunoslikda pragmatika fanining paydo boʻlishi, rivojlanishi, matn nazariyasining oʻrni, sheʼriy matnlarning emotiv, konativ, referentiv, poetik, fatik, metakommikativ kabi funksiyalari, pragmapoetik simptomlar, poetik tahlil usullari, shuningdek, vizual-grafik va boshqa poetik hodisalar koʻrib chiqilgan. Tadqiqot natijalari oʻzbek tilshunosligida matn lingvistikasi va pragmalingvistika sohalarini boyitishga, hamda ilmiy-amaliy ahamiyatga ega boʻlgan xulosalarni taqdim etishga qaratilgan.
Asosiy mavzular
- Pragmatikaning paydo boʻlishi va rivojlanishi: Tadqiqotda tilshunoslikda pragmatika fanining paydo boʻlishi, rivojlanishi, uning jahon va oʻzbek tilshunosligidagi oʻrni, matn nazariyasi masalalari koʻrib chiqilgan. Shuningdek, sheʼriy matnlarning lingvistik va pragmatik xususiyatlari, ularning kognitiv asoslari yoritilgan.
- Sheʼriy matnlarning funksiyalari va pragmapoetik simptomlar: Ushbu mavzuda sheʼriy matnlarning emotiv, konativ, referentiv, poetik, fatik, metakommikativ kabi funksiyalari tahlil qilingan. Shuningdek, pragmapoetik simptom va uning turlari, poetik tafakkur, poetik referensiya, poetik fonetika, semantika, sintaksis kabi hodisalarning kognitiv-pragmatik jihatdan oʻrganilganligi taʼkidlanadi.
- Vizual-grafik poetika va uning ifoda usullari: Tadqiqotning uchinchi qismida vizual-grafik poetika va uning ifoda usullari, yaʼni grafika, shriftlar, tinish belgilari orqali matn mazmunini ochib berish yoʻllari misollar bilan koʻrsatib berilgan. Bu usullar sheʼriy matnning estetik-emotsional va kognitiv-pragmatik jihatlarini ochib berishga xizmat qiladi.