Falsafa

Falsafaning jamiyat hayotidagi o'rni, axloqiy mezonlar, go'zallik tushunchasi, dunyoqarash va uni shakllantiruvchi omillar, falsafaning rivojlanish jarayoni, falsafiy maktablar va yo'nalishlar, shuningdek, falsafaning dunyoqarash shakllanishidagi roli kabi falsafaning turli jihatlarini chuqur tahlil qiluvchi ushbu o'quv qo'llanma, falsafa fanini o'rganishda muhim ahamiyatga ega bo'lib, falsafiy tafakkurni rivojlantirishga, dunyoqarashni kengaytirishga, shuningdek, jamiyatda axloqiy tarbiya va estetik mezonlarni shakllantirishga qaratilgan ilmiy-nazariy jihatdan asoslangan keng qamrovli va tizimli manba hisoblanadi.

Asosiy mavzular

• Falsafa fani predmeti, mazmuni va jamiyatdagi roli: Falsafaning predmeti, mazmuni va jamiyatdagi roli umumiy tushunchalar, qadriyatlar, axloqiy mezonlar, falsafiy dunyoqarash va uni shakllantiruvchi omillar, falsafaning rivojlanish jarayoni, falsafiy maktablar va yo'nalishlar, shuningdek, falsafaning dunyoqarash shakllanishidagi roli kabi falsafaning turli jihatlarini chuqur tahlil qiluvchi ushbu o'quv qo'llanma, falsafa fanini o'rganishda muhim ahamiyatga ega bo'lib, falsafiy tafakkurni rivojlantirishga, dunyoqarashni kengaytirishga, shuningdek, jamiyatda axloqiy tarbiya va estetik mezonlarni shakllantirishga qaratilgan ilmiy-nazariy jihatdan asoslangan keng qamrovli va tizimli manba hisoblanadi.
• Falsafiy tafakkur taraqqiyoti bosqichlari: Sharq falsafasi: Falsafaning Sharq falsafasi, jumladan, qadimgi hind falsafasi, qadimgi Xitoy falsafasi, Zardushtiylik, Moniylik, Mazdakiylik, Islom falsafasi, Tasavvuf ta'limotlari va ularning rivojlanishiga oid ma'lumotlar berilgan.
• Falsafaning taraqqiyot bosqichlari: G‘arb falsafasi: G‘arb falsafasi, jumladan, qadimgi Yunon va antik davr Rim falsafasi, Eleylik falsafa maktabi, Eley falsafa maktabi, Ratsionalizm, Empirizm, Sxolastika, Apologetika, Patristika, Dualizm, Pluralizm, Nemis falsafasi, Angliya falsafasi, Fransiya falsafasi, R. Dekart, Spinoza, Kant, Hegel, Shopenxauer, Feyerbax, Marksizm, Sivilizatsiya nazariyalari, J. Maskaziy, A. Toynbi, O. Shpengler kabi falsafiy yo'nalishlar va mutafakkirlarning ta'limotlari yoritilgan.
• Borliq — falsafaning fundamental kategoriyasi: Borliq tushunchasi, uning mohiyati, shakllari, turlari, o'zaro aloqadorliklari hamda dialektik qonun-qoidalari va kategoriyalari yoritilgan.
• Bilish nazariyasi: asosiy muammolari va yo‘nalishlari: Bilish nazariyasining predmeti, maqsadi, vazifalari, turlari, shakllari, usullari, qonun-qoidalari, muammolari va yo'nalishlari yoritilgan.
• Olamning universal aloqalari va rivojlanishi. Falsafaning qonun va kategoriyalari: Olamning universal aloqalari, o’zgarish va rivojlanish, dialektik qonunlar, kategoriyalar va ularning rivojlanishi, o’zaro bog’liqligi haqida ma’lumot berilgan.
• Jamiyatning madaniy va ma’naviy qadriyatlari. Jamiyat va tarix falsafasi: Jamiyat tushunchasi, fuqarolik jamiyati, ijtimoiy falsafa, madaniy tarixiy tiplar, ijtimoiy makon, sivilizatsiya, madaniyat, qadriyat tushunchasi, qadriyatlarning shaxsga doir mazmuni, baholash, ehtiyojlar va qadriyatlar, axloqiy mulohazalar, tarix falsafasining asosiy yo'nalishlari yoritilgan.
• Falsafiy antropologiY. Inson falsafasi: Inson falsafasi, uning kelib chiqishi, mohiyati, axloqiy va jismoniy rivojlanishi, shaxs, individ, antropologiya, inson falsafasi, axloqiy tamoyillar, vijdon, or-nomus, xushfe'llik, jumardlik, vatanparvarlik, millatparvarlik, fidoyilik, ziyolilik, mehnatsevarlik, tinchparvarlik, halollik, insoflilik, xushfe'llik, shirinsuxanlik, kamtarinlik, bosiqlik, muomala odobi, kasbiy odob, axloqiy tarbiya.
• Globallashuv va global muammolarning falsafiy jihatlari: Globallashuv, global muammolar, ularning turlari, sabablari va yechimlari, falsafaning dunyoqarash va axloqqa ta'siri, global muammolarning dunyo falsafasidagi o'rni va ahamiyati, global muammolarning tasnifi yoritilgan.
• Logika—mantiq ilmi, tadqiqot doirasi va vazifalari: Mantiq ilmi, uning predmeti, asosiy muammolari va vazifalari, tushuncha, tafakkur shakli sifatida, tafakkur turlari, mantiqiy qonunlar, mantiqiy xatolar, sillogizm, entimema, polisillogizm, epixeyrema, sorit, induktiv xulosa chiqarish, tо‘liq induksiya, tо‘liqsiz induksiya, ommabop induksiya, ilmiy induksiya, ilmiy induksiya metodlari, statistik tushunchalar, tafakkur, mulohaza, xulosa, analogiya, modellashtirish va ularning o'zaro aloqadorliklari.
• Mulohaza. Xulosa chiqarish-tafakkur shakli sifatida: Mulohaza, xulosa chiqarish, deduktiv xulosa chiqarish, sillogizm, entimema, polisillogizm, epixeyrema, sorit, induktiv xulosa chiqarish, tо‘liq induksiya, tо‘liqsiz induksiya, ommabop induksiya, ilmiy induksiya, ilmiy induksiya metodlari, statistik tushunchalar, tafakkur, mulohaza, xulosa, analogiya, modellashtirish va ularning o'zaro aloqadorliklari.
• Axloqshunoslikning predmeti, tadqiqot doirasi va vazifalari: Axloqshunoslikning predmeti, tadqiqot doirasi va vazifalari, axloqiy tamoyillar (insonparvarlik, erkparvarlik, vatanparvarlik, millatparvarlik, fidoyilik, ziyolilik, mehnatsevarlik, tinchparvarlik, halollik, insoflilik, xushfe'llik, shirinsuxanlik, kamtarinlik, bosiqlik, muomala odobi, kasbiy odob, axloqiy tarbiya) yoritilgan.
• Nikoh va oilaning axloqiy asoslari, uning yoshlar tarbiyasidagi o‘rni: Nikoh va oila tushunchalari, ularning kelib chiqishi, turlari, mohiyati, axloqiy asoslari, nikoh va oilaning jamiyatdagi o'rni, yoshlar tarbiyasida oilaning roli yoritilgan.
• Axloqiy madaniyat va qadriyatlar: Axloqiy madaniyat, qadriyat tushunchasi, qadriyatlarning ierarxiyasi, xususan, oliy qadriyatlar va ularning ijtimoiy-siyosiy, ma'naviy mohiyatlari, baholash, ehtiyojlar va qadriyatlar, axloqiy tarbiya va uning ahamiyati yoritilgan.
• Estetika: go’zallik falsafasi predmeti va vazifalari: Estetika, go'zallik falsafasi, uning predmeti va vazifalari, estetik tushunchalar, estetik munosabatlar, estetik bilish, estetik tafakkur, estetik faoliyat, go'zallikning turlari, mohiyati va xususiyatlari, nafosat va go'zallikning bog'liqligi, tabiat va jamiyat go'zalligi, milliy estetik tarbiya, san'atning roli.
• Tabiat va texnogen sivilizatsiya estetikasi: Tabiat va texnogen sivilizatsiya estetikasi, insonning tabiatga munosabati, ekologik muammolar, ekologik tarbiya, Orol dengizi fojiasi, global muammolar va ularning tasnifi (demografik, iqtisodiy, ekologik, energetika, urush va tinchlik, sog‘liqni saqlash) yoritilgan.
• Estetikaning zamonaviy muammolari: Estetikani zamonaviy muammolari, jumladan, insonning estetik tafakkurini rivojlantirish, estetik tarbiya, shaxsning axloqiy tarbiyasi, milliy mafkura, vatanparvarlik, fidoyilik, ziyolilik, mehnatsevarlik, tinchparvarlik, halollik, insoflilik, xushfe'llik, shirinsuxanlik, kamtarinlik, bosiqlik, muomala odobi, kasbiy odob, axloqiy tarbiya kabi tushunchalar va ularning ahamiyati yoritilgan.
• Xulosa: Falsafaning jamiyat hayotidagi o'rni, axloqiy mezonlar, go'zallik tushunchasi, dunyoqarash va uni shakllantiruvchi omillar, falsafaning rivojlanish jarayoni, falsafiy maktablar va yo'nalishlar, shuningdek, falsafaning dunyoqarash shakllanishidagi roli kabi falsafaning turli jihatlarini chuqur tahlil qiluvchi ushbu o'quv qo'llanma, falsafa fanini o'rganishda muhim ahamiyatga ega bo'lib, falsafiy tafakkurni rivojlantirishga, dunyoqarashni kengaytirishga, shuningdek, jamiyatda axloqiy tarbiya va estetik mezonlarni shakllantirishga qaratilgan ilmiy-nazariy jihatdan asoslangan keng qamrovli va tizimli manba hisoblanadi.
• Falsafiy atamalar-glossariy: Falsafa, dialektika, sofistika, eklektika, dogmatika, yakkalik, mohiyat, hodisa, mazmun, shakl, sabab, oqibat, zaruriyat, tasodif, imkoniyat, voqelik, sistema, struktura, element, butun, qism, tushuncha, tafakkur, mulohaza, xulosa, analogiya, modellashtirish, axloq, vijdon, or-nomus, fidoyilik, millatparvarlik, vatanparvarlik, ziyolilik, mehnatsevarlik, tinchparvarlik, halollik, insoflilik, xushfe'llik, shirinsuxanlik, kamtarinlik, bosiqlik, muomala odobi, kasbiy odob, axloqiy tarbiya, go'zallik, nafosat, estetikaga oid terminlar va ularning mazmuni haqida ma'lumot.
• Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati: Ushbu qo'llanmani tayyorlash jarayonida foydalanilgan asosiy adabiyotlar va internet saytlari ro'yxati keltirilgan.