Ғўза генофонди асосида G.barbadense L. турига мансуб истиқболли бошланғич манбалар яратиш
Ushbu avtoreferat, G.barbadense L. turiga mansub paxta navlarining genofondini o‘rganish, yangi genetik shakllarni yaratish, ularning irsiylanishi va o‘zgaruvchanligini tadqiq qilish hamda bu ishlanmalar asosida istiqbolli boshlang‘ich manbalar yaratishga bag‘ishlangan ilmiy tadqiqot natijalarini taqdim etadi. Tadqiqotda yangi avlod paxta navlarini yaratish uchun muhim bo‘lgan jismoniy va genetik jihatdan qimmatli manbalarni aniqlash, ulardan samarali foydalanish usullari ko‘rsatib berilgan.
Asosiy mavzular
- G.barbadense L. turi genofondini o‘rganish va yangi boshlang‘ich manbalar yaratish: Tadqiqotda G.barbadense L. turiga mansub jahon paxta kolleksiyasi namunalarining genetik xususiyatlari, jumladan, tola sifati, mahsuldorligi, tezpisharligi va boshqa muhim xo‘jalik belgilari chuqur tahlil qilingan. Yangi genetik manbalarni yaratish maqsadida tur ichidagi duragaylash usullari qo‘llanilib, aniqlangan qimmatli belgilarning irsiylanishi va o‘zgaruvchanligi o‘rganilgan. Tadqiqot natijasida istiqbolli belgilar majmuiga ega bo‘lgan oilalar va liniyalar ajratib olinib, ulardan yangi boshlang‘ich material sifatida foydalanish bo‘yicha tavsiyalar berilgan.
- Duragaylash va seleksiyada transgressive belgilarning ahamiyati: Ilmiy ishda turli genotipdagi navlar o‘rtasida duragaylash o‘tkazilib, chiqqan avlodlarda aniqlangan transgressive belgilar (masalan, tola uzunligi, tola chiqimi, urug‘ chiqishi) tahlil qilingan. Bu belgilarning nasldan-naslga o‘tishi va ularning samaradorligi statistik usullar yordamida asoslab berilgan. Tadqiqot natijasi sifatida yuqori va barqaror xo‘jalik belgilari bilan ajralib turuvchi duragaylar va liniyalar ajratib olingan.
- Paxtachilikda ilmiy-amaliy tadqiqotlar va yangi navlar yaratish: Ishda keltirilgan ma'lumotlar paxta seleksiyasi va urug‘chilik sohasidagi dolzarb muammolarni hal etishga, yangi, istiqbolli paxta navlarini yaratishga, ularning hosildorligi va tola sifatini oshirishga qaratilgan ilmiy izlanishlarning muhimligini ko‘rsatadi. Tadqiqot natijalari amaliyotga tatbiq etish uchun tavsiyalar bilan boyitilgan.