Kompyuter tarmoqlarining tarixi
Ushbu kitob kompyuter tarmoqlarining asosiy tushunchalari, turlari, rivojlanishi, arxivturasini va qurilish usullarini, shuningdek tarmoqlardagi axborot almashinuvi, xavfsizlik va zamonaviy tarmoq texnologiyalarini (Wi-Fi, 3G, 4G, 5G, NGN, MPLS va boshqalar) o'z ichiga oladi. Kitobda tarmoq turlari, ularning rivojlanishi, har bir tarmoqning tuzilishi, ishlash prinsipi, protokollari va xavfsizligi haqida batafsil ma'lumot berilgan. Shuningdek, ma'lumotlarni uzatish usullari, turli kabellar, tarmoq adapterlari, konsentratorlar, marshrutizatorlar, kommutatorlar kabi qurilmalar, tarmoq xavfsizligi, infokommunikatsiya xizmatlariga bo'lgan talablar va konvergentsiya kabi muhim mavzular yoritilgan. Kitobning asosiy maqsadi kompyuter tarmoqlari bo'yicha chuqur bilim berish va kelajakda ushbu sohada faoliyat yuritishga tayyorlashdan iborat.
Asosiy mavzular
- Kompyuter tarmoqlarining tarixi: Kompyuter tarmoqlarining tarixi o'tgan asrning o'rtalaridan boshlanadi. Dastlabki kompyuterlar katta, qo'pol va qimmat bo'lib, foydalanish uchun qiyin edi. Keyinchalik, kompyuterlar kichrayib, arzonlashib, ularning tarmoqlarda ishlashi rivojlandi. Bu jarayonda paketni qayta ishlash tizimlari, ko'p terminalli tizimlar va lokal tarmoqlar paydo bo'ldi.
- Kompyuter tarmoqlarining protokollari va texnologiyalari: Kompyuter tarmoqlarida ma'lumot almashinuvi uchun turli protokollar va texnologiyalar mavjud. Bularga TCP/IP, OSI modeli, Ethernet, Wi-Fi, 3G, 4G, 5G, MPLS va boshqalar kiradi. Har bir protokol va texnologiyaning o'ziga xos xususiyatlari, vazifalari va qo'llanilish sohalari mavjud.
- Tarmoq arxitekturasi va topologiyalari: Tarmoq arxitekturasi – bu kompyuter tarmog'ining tuzilishini, elementlarini, pog'onali tuzilishini, ulanishlarini, o'zaro ta'sir protokollarini va ma'lumotlarni uzatish usullarini belgilaydi. Tarmoq topologiyalari – bu tarmoqdagi qurilmalarning joylashish tartibini bildiradi. Ular chiziqli, halqa, yulduz, daraxt, magistral, to'liq aloqali va boshqa turlarga bo'linadi.
- Tarmoqlarni boshqarish va xavfsizligi: Kompyuter tarmoqlarini boshqarish va xavfsizligini ta'minlash uchun turli vositalar va usullar mavjud. Bularga dasturiy ta'minotlar, apparat vositalar, antivirus dasturlar, proksi-serverlar, VPN va boshqalar kiradi. Tarmoq xavfsizligi – bu tarmoqqa kirishni cheklash, ma'lumotlarni himoyalash va viruslardan himoyalash kabi masalalarni o'z ichiga oladi.
- Infokommunikatsiya xizmatlari va konvergentsiya: Infokommunikatsiya xizmatlari – bu axborotni uzatish, qabul qilish va qayta ishlash bilan bog'liq xizmatlardir. Konvergentsiya – turli texnologiyalar, mahsulotlar va xizmatlarning birlashuvi bo'lib, bu kelajakdagi aloqa tarmoqlarini rivojlantirishda muhim rol o'ynaydi. NGN (Next Generation Network) – bu konvergent tarmoqlarning kelajakdagi ko'rinishidir.