Berühmte menschen der deutschen und usbekischen erde

Ushbu uslubiy qo'llanma oliy o'quv yurtlari talabalari uchun nemis tilidan nutqni o'stirishga bag'ishlangan. Kitobda nemis va o'zbek mashhur shaxslarning hayoti va ijodi, yoshlik yillari haqida ma'lumot berilgan. Har bir mavzudan keyin yangi so'z va iboralar berilgan, shuningdek, talabalar bilimini mustahkamlash uchun matn asosida tayyorlangan savol va javoblar keltirilgan. Qo'llanma talabalarni o'rganilayotgan hududlar va bu hududlarda yashagan ijodkor shaxslar haqida bilimga ega bo'lishlarini maqsad qilgan.

Asosiy mavzular

Thema 1. Wilhelm Carl Grimm: Ushbu mavzu nemis tilidan nutqni o'stirish bo'yicha uslubiy qo'llanmaning birinchi qismiga bag'ishlangan bo'lib, unda taniqli nemis tilshunosi va adabiyotshunosi Wilhelm Grimmning hayoti va ijodiy faoliyati haqida ma'lumot berilgan. Uning akasi Jacob Grimm bilan birgalikda yozgan mashhur "Bolalar va uy ertaklari" to'plami haqida so'z boradi. Shuningdek, uning tug'ilgan sanasi, yashagan davri va vafot etgan yili kabi ma'lumotlar keltirilgan.
Thema 2. Johann Wolfgang Goethe: Ikkinchi mavzu buyuk nemis yozuvchisi va shoiri Johann Wolfgang Goethe hayotiga bag'ishlangan. Unda uning Frankfurt-na-Mayn shahrida tug'ilgani, yoshlik yillari, oilasi, ta'limi va asosiy asarlari haqida ma'lumotlar berilgan. Goethening "Götz von Berlichingen" dramasi va "Yosh Wertherning azob-uqubatlari" romani unga dunyo shuxratini olib kelgani ta'kidlangan. Shuningdek, uning Weimar shahrida minister bo'lib ishlagani va muhim dramalari yaratgani haqida ham so'z boradi.
Thema 3. Ludwig van Beethoven: Uchinchi mavzu dunyoga mashhur nemis kompozitori Ludwig van Beethovenga bag'ishlangan. Unda uning Bonn shahrida tug'ilgani, yoshligidan musiqaga bo'lgan iste'dodi, oilaviy sharoiti, Bonner universitetida o'qishi va ijodiy faoliyati haqida so'z yuritiladi. Beethovening "Fidelio" operasi va to'qqizta simfoniyasi, xususan, "Geroik" va "To'qqizinchi" simfoniyalari haqida qimmatli ma'lumotlar berilgan. Unga quloqning yo'qolishi uning ijodiga qanday ta'sir qilganligi ham tushuntirilgan.
Thema 4. Martin Luther: To'rtinchi mavzu Martin Luter hayoti va islohotchilik faoliyatiga bag'ishlangan. Uning Eisleben shahrida tug'ilgani, Erfurt universitetida tahsil olgani, keyinchalik Wittenbergda professor va voiz bo'lib ishlagani haqida so'z boradi. Luterning 95 tezisi va Reformatsiya harakatiga qo'shgan hissasi, shuningdek, Bibliyani nemis tiliga tarjimasi haqida batafsil ma'lumotlar berilgan.
Thema 5. Friedrich Schiller: Beshinchi mavzu buyuk nemis shoiri va dramaturgy Friedrich Schillerga bag'ishlangan. Unda uning Marbach shahrida tug'ilgani, oilasi, harbiy maktabda o'qishi va dastlabki ijodi haqida so'z boradi. Schillerning "Qaroqchilar" dramasi va "Kechikish va sevgi" asarlari unga katta shuhrat keltirgani ta'kidlanadi. Shuningdek, uning Goethe bilan do'stligi, Weimar teatrida ishlagani va "Valenshteyn" kabi tarixiy dramalari haqida ham ma'lumotlar berilgan.
Thema 6. Albrecht Dürer: Oltinchi mavzu nemis Uyg'onish davrining buyuk rassomi va grafikasi Albrecht Dürerga bag'ishlangan. Uning Nyurnbergda tug'ilgani, oilasi, savdogar va zargarning o'g'li ekanligi, keyinchalik rassomchilikni o'rganishi haqida so'z boradi. Dürerning "Ritser, O'lim va Iblis", "Melanxoliya" va "Yo'qolgan o'g'il" kabi mashhur asarlari va uning Uyg'onish davri rassomchiligiga qo'shgan hissasi haqida ma'lumot berilgan.
Thema 7. Wolfgang Amadeus Mozart: Yettinchi mavzu Avstriyalik buyuk kompozitor va musiqachi Wolfgang Amadeus Mozart hayotiga bag'ishlangan. Uning Salzburg shahrida tug'ilgani, yoshlikdan musiqaga bo'lgan iste'dodi, Yevropa bo'ylab sayohatlari va ijodiy faoliyati haqida so'z boradi. Mozartning opera, sonatalar, kvartetlar va simfoniyalar yaratgani, uning "Figaroning uylanishi", "Don Juan", "Sehrli nay" kabi mashhur operalari haqida batafsil ma'lumotlar berilgan. Uning kasalligi va yosh vafoti haqida ham aytib o'tilgan.
Thema 8. Heinrich Heine: Sakkizinchi mavzu nemis shoiri va publitsisti Heinrich Heine hayotiga bag'ishlangan. Uning Düsseldorf shahrida tug'ilgani, oilasi va kasbiy faoliyati, keyinchalik adabiyot, san'at va siyosatga qiziqishi haqida so'z boradi. Heine'ning "She'rlar kitobi" va "Harz sayohati" kabi asarlari, uning Germaniyadagi ijtimoiy va siyosiy hayotga tanqidiy munosabati haqida ma'lumotlar berilgan.
Thema 9. Amir Temur: To'qqizinchi mavzu Amir Temur hayoti va davlat boshqaruvi faoliyatiga bag'ishlangan. Uning Chodshailgor qishlog'ida tug'ilgani, saltanati, harbiy yurishlari va jahon sivilizatsiyasiga qo'shgan hissasi haqida so'z boradi. Amir Temur davrida ilm-fan, madaniyat va me'morchilikning rivojlanishi, shuningdek, uning "sharq Uyg'onishi" davrini boshlagani haqida ma'lumotlar berilgan.
Thema 10. Alisher Navoiy: O'ninchi mavzu Alisher Navoiy hayoti va ijodiga bag'ishlangan. Uning Hirot shahrida tug'ilgani, yoshlik yillari, Hirot saroyidagi faoliyati, davlat arbobi va buyuk shoir sifatida tanilishi haqida so'z boradi. Navoiyning o'zbek tilining asoschisi ekanligi, uning "Xamsa" asari va boshqa g'azallari, hamda jahon adabiyotiga qo'shgan hissasi haqida ma'lumotlar berilgan.
Thema 11. Sahiriddin Muhammad Bobur: O'n birinchi mavzu Zahiriddin Muhammad Bobur hayotiga bag'ishlangan. Uning Andijonda tug'ilgani, yoshlik yillari, taxt vorisligi, Markaziy Osiyo va Hindistondagi hukmronligi haqida so'z boradi. Boburning "Boburnoma" asari va uning o'zbek adabiyoti va madaniyatiga qo'shgan hissasi haqida ma'lumotlar berilgan.
Thema 12. Mirzo Ulug'bek: O'n ikkinchi mavzu Mirzo Ulug'bek hayoti va ilmiy faoliyatiga bag'ishlangan. Uning Samarqandda tug'ilgani, ilm-fanga, xususan, astronomiyaga qiziqishi, observatoriya qurdirishi va astronomik jadvallar tuzishi haqida so'z boradi. Ulug'bekning o'ldirilishi va observatoriyasining vayron bo'lishi hamda keyinchalik topilishi haqida ma'lumotlar berilgan.
Thema 13. Boborahim Maschrab: O'n uchinchi mavzu Boborahim Maschrab hayoti va ijodiga bag'ishlangan. Uning Andijonda tug'ilgani, o'rtaosiyolik ruhoniylar tomonidan tarbiyalanganligi, keyinchalik o'zining fikrlari uchun surgun qilinishi haqida so'z boradi. Maschrabning "Nur manbai" asari, uning she'rlarida diniy-mistik kayfiyatlar va ijtimoiy tanqid mavjudligi haqida ma'lumotlar berilgan.
Thema 14. Mohlarojim Nodira: O'n to'rtinchi mavzu Mohlarojim Nodira hayotiga bag'ishlangan. Uning Andijonda tug'ilgani, ta'lim olgani, shoiraning turmush o'rtog'i Amir Umarxon vafotidan keyin davlat ishlarida qatnashgani va Xivada hibsga olinib, qatl etilgani haqida so'z boradi. Nodiraning she'rlarida tabiat go'zalligi va o'zbek ayollari hayoti aks etgani haqida ma'lumotlar berilgan.
Thema 15. Muhammad Iso Ogahiy: O'n beshinchi mavzu Muhammad Iso Ogahiy hayoti va ijodiga bag'ishlangan. Uning Xiva shahrida tug'ilgani, amakisi Munis ta'sirida shoir va olim bo'lib yetishgani, keyinchalik davlat ishlarida qatnashgani va "Ta'visul-asikin" to'plami haqida so'z boradi. Ogahiyning she'riy va tarixiy asarlari, shuningdek, uning o'rtaosiyo adabiyotiga ta'siri haqida ma'lumotlar berilgan.
Thema 16. Sulfiya: O'n oltinchi mavzu shoira Sulfiya hayotiga bag'ishlangan. Uning Toshkentda tug'ilgani, ta'lim olgani, she'rlarining nashr etilishi va she'rlarida tabiat go'zalligi, inson tuyg'ulari aks etgani haqida so'z boradi. Sulfiyaning "Hayot yaproqlari" she'riy to'plami, Vatan tuyg'usi va shaxsiy hayotiga bag'ishlangan she'rlari haqida ma'lumotlar berilgan.
Vokabeln: Ushbu bo'lim kitobda uchraydigan nemis tilidagi so'zlar va ularning o'zbek tilidagi tarjimalarini o'z ichiga oladi. U o'quvchilarga yangi lug'at boyligini o'zlashtirishga yordam beradi.
Literatur: Ushbu bo'lim kitobni tayyorlashda foydalanilgan adabiyotlar ro'yxatini o'z ichiga oladi.