Ғарбий Турк хоқонлиги даврида Уструшона
Ushbu dissertatsiya tadqiqoti Gʻarbiy Turk xoqonligi davrida Markaziy Osiyodagi muhim siyosiy-maʼmuriy va ijtimoiy-madaniy markazlardan biri boʻlgan Ustrushona vohasi tarixini oʻrganishga bagʻishlangan. Tadqiqotda oʻsha davrdagi Ustrushonaning boshqaruv tizimi, ijtimoiy-iqtisodiy ahvoli, madaniy hayoti, shuningdek, Turk xoqonligi bilan oʻzaro aloqalari hamda X asrdan boshlab yuz bergan oʻzgarishlar chuqur tahlil qilingan. Tadqiqotda koʻplab yozma manbalar va arxeologik topilmalar asosida ilgari oʻrganilmagan yoki kam oʻrganilgan jihatlar ochib berilgan. Xususan, Afshinlar sulolasining kelib chiqishi, ularning turkiy yoki gʻayriturkiy ekanligi masalasi hamda Ustrushona tangalaridagi yozuvlar va ramzlar tadqiq etilgan. Tadqiqot natijalari Oʻzbekiston tarixini oʻrganishga hissa qoʻshishi, shuningdek, ushbu davrni oʻrganayotgan tadqiqotchilar uchun qimmatli material boʻlishi taʼkidlangan.
Asosiy mavzular
- Ustrushonaning siyosiy-maʼmuriy tuzilishi: Tadqiqotda Gʻarbiy Turk xoqonligi davrida Ustrushonaning boshqaruv tizimi ikki bosqichda amalga oshirilganligi, dastlab mahalliy sulolalar, keyinchalik esa xoqonlik noiblari tomonidan boshqarilganligi yozma va arxeologik manbalar asosida koʻrsatilgan. Ustrushonadagi boshqaruv markazlari, rustaqlar oʻrtasidagi munosabatlar, shuningdek, boshqaruvdagi oʻziga xosliklar haqida maʼlumot berilgan.
- Afshinlar sulolasining kelib chiqishi va Ustrushonadagi oʻrni: Dissertatsiyada VII-VIII asrlarda Ustrushonani boshqargan Afshinlar sulolasining etnik kelib chiqishi masalasiga aniqlik kiritilgan. Ularning turkiy yoki gʻayriturkiy ekanligi, sulolaning shakllanishi Gʻarbiy Turk xoqonligi bilan bevosita aloqadorligi isbotlangan. Bu Xorazm, Choch va Fargʻona kabi boshqa hududlardagi vaziyat bilan solishtirilgan.
- Ustrushona tangalari va tanga-pul tizimi: Ustrushona tangalaridagi yozuvlar, ramzlar va ularning ijtimoiy-siyosiy va iqtisodiy hayotga taʼsiri tahlil qilingan. Tangalarda uchraydigan qadimgi turkiy "eltabar" unvoni va boshqa mahalliy sulolalarga oid nomlar haqida maʼlumot berilgan.
- Ijtimoiy-iqtisodiy va etnomadaniy jarayonlar: Gʻarbiy Turk xoqonligi davrida Ustrushonadagi ijtimoiy-iqtisodiy hayot, madaniy jarayonlar, shuningdek, aholining etnik tarkibi oʻrganilgan. Shuningdek, bu davrda sodir boʻlgan ijtimoiy-siyosiy oʻzgarishlar va koʻchmanchi turkiy qabilalarning koʻchishi natijasida yuz bergan etnomadaniy jarayonlar ham tahlil qilingan.