Kesish nazariyasi, asboblar va moslalamalarni loyihalash

Ushbu kitob “Mashinasozlik texnologiyasi, mashinasozlik ishlab chiqarishlari jixozlari va avtomatlashtirish” mutaxassisligi bo’yicha ta’lim olayotgan talabalar uchun mo’ljallangan bo’lib, “KESISH NAZARIYASI, ASBOBLAR VA MOSLAMALARNI LOYIHALASH” fanidan ma’ruzalar kursini o’z ichiga oladi. Kitobda kesish jarayonining nazariy asoslari, kesuvchi asboblar, ularning turlari, geometrik parametrlari, materiallari, yeyilishi va o’lchash usullari, shuningdek, tishli g’ildiraklarni tishini kesish va rezbalarni kesish usullari, abraziv ishlov berish, frezalar, parmalash, zenkerlash, razvyortkalash va sdirish jarayonlari atroflicha yoritilgan. Shuningdek, har bir mavzu bo’yicha nazorat savollari keltirilgan.

Asosiy mavzular

1-MA’RUZA. KIRISH. ASOSIY TUSHUNCHA VA TA’RIFLAR.: Mazmuni: Kirish qismi mashinasozlikning umumiy tushunchalari, kesish jarayonining asosiy elementlari va turlari bilan tanishtiradi. Unda kesishdagi harakat va yuzalar, kesish elementlari, asosiy texnologik vaqt va kesish jarayonining unumdorligi kabi mavzular yoritilgan.
2-MA’RUZA. KESILAYOTGAN QATLAMNING FORMALARI.: Mazmuni: Mazkur mavzu kesilayotgan qatlamning nominal, haqiqiy va qoldiq kesimlari va notekisliklarining balandliklarini aniqlash, erkin va noerkin kesish, keskichning geometrik parametrlari va ishchi burchaklari kabi masalalarni o’z ichiga oladi.
3-MA’RUZA. ASBOBSOZLIK MATERIALLARI.: Mazmuni: Ushbu qismda asbobsozlik materiallari, jumladan, uglerodli va legirlangan asbobsozlik po’latlari, tezkesar po’latlar, metallokeramik qattiq qotishmalar, mineralokeramik materiallar va olmoslar hamda ularning xossalari va qo’llanilishi haqida ma’lumot berilgan.
4-MA’RUZA. KESISH JARAYONIDAGI MOYLOVCHI−SOVUTUVCHI TEXNOLOGIK MUXITLAR.: Mazmuni: Mazkur qism kesish jarayonidagi moylash va sovutish moddalarining tarkibi, ularni kesish muhitiga olib kirish usullari, jumladan suv oqimi, yuqori bosim, tarqalib ketgan suyuqlik va gazlar bilan sovutish kabi usullarni atroflicha tahlil qiladi.
5-MA’RUZA. KESUVCHI ASBOBLARNING YEYILISHI VA TURG’UNLIGI.: Mazmuni: Ushbu mavzu kesuvchi asboblarining yeyilishi va turg’unligini, yeyilishning tashqi sabablarini, yeyilishning turlari va grafiklarini, mexanizmlarini ko’rib chiqadi.
6-MA’RUZA. YEYILISH TURLARI VA UNI O’LCHASH USULLARI.: Mazmuni: Mazkur qismda yeyilish turlari, ularni o’lchash usullari, xususan oldingi va orqa yuzalar bo’yicha yeyilish maydonchalarini o’lchash, nisbiy va o’lchamli yeyilishni o’lchash hamda radiaktiv izotoplarni qo’llash kabi mavzular yoritilgan.
7-MA’RUZA. KESISH JARAYONI STATIKASI VA DINAMIKASI.: Mazmuni: Mazkur qism kesish jarayonining statikasi va dinamikasi, dastgoh quvvati bo’yicha ruxsat etilgan kesish tezligi, ruxsat etilgan kesish kuchlari, detal va dastgohning mustahkamligi kabi masalalarni qamrab oladi.
8-MA’RUZA. MATERIALLARNI KESIB ISHLANUVCHANLIGI.: Mazmuni: Ushbu qism mashinasozlikning rivojlanishida kesuvchi asboblarning o’rni, ularning asosiy konstruktiv elementlari, guruhlari va vazifalari, hamda materiallarni kesib ishlash qobiliyati bilan tanishishni o’z ichiga oladi.
9-MA’RUZA. YO’NIB ISHLOV BERISH.: Mazmuni: Mazkur mavzu keskichlarning turlari, tokarlik keskichlar va yo’nib kengaytiruvchi keskichlar haqida ma’lumot beradi.
10-MA’RUZA. SHAKLDOR KESKICHLAR.: Mazmuni: Ushbu qismda shakldor keskichlar, ularning turlari va kesuvchi qirralarining burchaklari haqida batafsil ma’lumot beriladi.
11-MA’RUZA. SIDIRISH.: Mazmuni: Mazkur mavzu sidirgichlar va ularning turlari, kesish sxemalari, tish profili va ularning soni haqida ma’lumot beradi.
12-MA’RUZA. PARMALASH, ZENKERLASH VA RAZVYORTKALASH.: Mazmuni: Ushbu qism parmalar, zenkerlar va razvyortkalar turlari, ularning vazifalari hamda teshiklarga ishlov beruvchi aralash asboblar haqida batafsil ma’lumot beradi.
13-MA’RUZA. FREZALAR.: Mazmuni: Mazkur mavzu frezalarning turlari, vazifalari, jumladan silindrsimon, toretsli, disksimon, arra, burchakli, barmoqsimon va yig’ma frezalar haqida ma’lumot beradi.
14-MA’RUZA. TISHLI G’ILDIRAKLARNI TISHINI KESISH VA REZBALARNI KESISH.: Mazmuni: Ushbu qism tishli g’ildiraklarni tishini kesish usullari, tish kesuvchi asboblar konstruktsiyasini takomillashtirish yo’llari va tish kesuvchi asboblar haqida ma’lumot beradi.
15-MA’RUZA. ABRAZIV ISHLOV BERISH.: Mazmuni: Mazkur mavzu abraziv ishlov berishning umumiy tushunchalari va abraziv materiallar, jumladan, elektrokorund, kremniy karbid, bor karbid, olmos va ularning turlari hamda abraziv asboblar tuzilishi va qayroq toshlar haqida ma’lumot beradi.
16-MA’RUZA. REZBA QIRQISH VA REZBA QIRQUVCHI ASBOBLARNI LOYIXALASH.: Mazmuni: Ushbu qism rezba qirqish va rezba qirquvchi asboblar, jumladan rezba qirquvchi keskichlar, grebyonkalar, metchiklar, plashkalar, rezba kesuvchi kallaklar va rezba kesuvchi frezalar haqida batafsil ma’lumot beradi.