Мониторинг ГМ систем на примере АВП "Дустлик"
Ushbu kitob, Oʻzbekiston Respublikasi Qishloq va suv xoʻjaligi vazirligi tomonidan Toshkent Irrigatsiya va Melioratsiya Instituti bilan hamkorlikda tayyorlangan boʻlib, «Gidromelioratsiya tizimlaridan foydalanish» kafedrasi materiallaridan iborat. Unda "Doʻstlik" Avtomatlashtirilgan Vodiy Boshqaruvi (AVP) misolida GM (gidromeliorativ) tizimlarining monitoringi masalalari koʻrib chiqilgan. Kitobda AVPning vazifalari, faoliyati, fermer xoʻjaliklarining suv taʼminoti, yerlarning meliorativ holati (shoʻrlanishi, suv sathining chuqurligi), hosildorlik, valovaya mahsulot va fermer xoʻjaliklarining daromadlari tahlil qilingan. Shuningdek, muammolarni bartaraf etish boʻyicha tavsiyalar berilgan va sugʻorish usullari, xususan, tomchilatib sugʻorishning afzalliklari yoritilgan. Kitobda fermer xo'jaliklarining suv ta'minoti samaradorligini oshirish yo'llari ham ko'rsatilgan.
Asosiy mavzular
- AVPning vazifalari va faoliyati: AVPning tuzilishi, faoliyat koʻrsatish prinsiplari, aʼzolik shartlari va suvdan foydalanishni rejalashtirish masalalari koʻrib chiqilgan. Suv taqsimoti, meliorativ xizmatlar koʻrsatish va davlat organlari bilan oʻzaro munosabatlar tartibi yoritilgan.
- Fermer xoʻjaliklarining yer maydonlari va hosildorligi: Fermer xoʻjaliklarining yer maydonlari (brutto va netto), ularning hosildorligi va hosil hajmi tahlil qilingan. Har bir fermer xoʻjaligining yer maydoni va undan olinadigan hosil koʻrsatkichlari boʻyicha maʼlumotlar keltirilgan.
- Yerlarning meliorativ holati: Grunt suvlarining chuqurligi, minerallashuvi va tuproqlarning shoʻrlanish darajasi boʻyicha maʼlumotlar tahlil qilingan. Yerlarning meliorativ holatiga taʼsir etuvchi omillar aniqlangan va ularni yaxshilash boʻyicha tavsiyalar berilgan.
- Fermer xoʻjaliklarining daromadlari va rentabelligi: Fermer xoʻjaliklarining yalpi mahsuloti, xarajatlari, daromadlari va rentabelligi hisoblab chiqilgan. Daromadni oshirish yoʻllari va suv taʼminotining iqtisodiy samaradorligi masalalari koʻrib chiqilgan.
- Suv taʼminoti samaradorligini oshirish: Suvdan oqilona foydalanish, tomchilatib sugʻorish texnologiyalarini joriy etish va suv yetkazib berish xizmatlarining narxini hisoblash usullari boʻyicha tavsiyalar berilgan. Suv resurslaridan samarali foydalanishning iqtisodiy mexanizmlari tahlil qilingan.