Texnologik jarayonlarni avtomatlashtirishning boshqarish tizimlari
Oʻzbekiston Respublikasi Oliy va oʻrta maxsus taʼlim vazirligi Andijon mashinasozlik instituti MASHINASOZLIK ISHLAB CHIQARISHINI AVTOMATLASHTIRISH KAFEDRASI tomonidan tayyorlangan "Texnologik jarayonlarni avtomatlashtirishning boshqarish tizimlari" fanidan oʻquv-uslubiy majmua. Ushbu majmua texnologik jarayonlarni avtomatlashtirishning nazariy asoslari, boshqarish tizimlarining turlari, funksiyalari, matematik ta'minoti, ishonchliligi va loyihalash bosqichlarini o'z ichiga oladi.
Asosiy mavzular
- 1-Mavzu: Texnologik jarayonlarni avtomatlashtirishning boshqarish tizimlari faniga kirish.: Ushbu mavzu ishlab chiqarish jarayonlarini avtomatlashtirish tarixini, mexanizatsiyalash va avtomatlashtirish bosqichlarini, hamda avtomatik boshqarishning paydo bo'lishi va rivojlanishini, jumladan, I.I.Polzunov va J.Uatt kabi olimlarning hissasini yoritadi.
- 2-Mavzu: "Texnologik jarayonlarni avtomatlashtirishning boshqarish sistemalarining asosiy tushuncha va qoidalari": Mavzu ishlab chiqarish jarayonlarini avtomatlashtirishning mohiyati, iqtisodiy samaradorlikni oshirishdagi roli, avtomatlashtirishning asosiy turlari (xususiy, kompleks, to'liq) hamda texnologik jarayon elementlari (ishchi jarayonlar, boshqarish operatsiyalari, nazorat operatsiyalari) tushunchalarini o'z ichiga oladi.
- 3-Mavzu: Boshqarishning asosiy printsiplari.: Ushbu mavzu "avtomat" va "avtomatik boshqarish" tushunchalarini, avtomatik boshqarish tizimining tuzilishini, boshqaruv ob'ekti va boshqaruvchi qurilmaning o'zaro aloqasini, to'lqinlantiruvchi ta'sirlar va ularni kamaytirish usullarini, shuningdek, avtomatik boshqarishning turlari (uzilgan ta'sir zanjiri, avtomatik rostlash, avtomatik sozlash)ni ochib beradi.
- 4-Mavzu: Avtomatik rostlash sistemalarining turlari va xossalari: Mavzu avtomatik rostlash tizimlarining turlarini (avtomatik nazorat, avtomatik rostlash, avtomatik boshqarish), ularning asosiy vazifalarini, texnik vositalarini, BHM dan foydalanishni va avtomatlashtirishning davrlarini yoritadi.
- 5- Ma'ruza. TEXNOLOGIK JARAYONLARNING AVTOMATLASHTIRILGAN BOSHQARISH TIZIMLARINING UMUMIY XARAKTERISTIKASI VA TASNIFI: Ushbu ma'ruza texnologik jarayonlarning avtomatlashtirilgan boshqarish tizimlarini (TJABT) sanoatga tatbiq etishning ahamiyatini, TJABT larni sinflarga bo'lish mezonlarini, jumladan, ob'ekt murakkabligi, funksional algoritmlar va texnik darajasi bo'yicha tasnifini ko'rib chiqadi.
- 6- Ma'ruza. TEXNOLOGIK JARAYONLARNING AVTOMATLASHTIRILGAN BOSHQARISH TIZIMLARI FAOLIYATINING UMUMLASHTIRILGAN SXEMASI: Mavzu TJABT faoliyatining umumlashtirilgan sxemasini, boshqarish ob'ekti, axborotni qayta ishlash va boshqaruvchi tizimlarning o'zaro aloqasini tahlil qiladi. Shuningdek, texnologik jarayon parametrlari, axborotni kiritish va chiqarish usullari, nazorat va boshqarishning turli usullari haqida ma'lumot beradi.
- 7 - Ma'ruza TEXNOLOGIK JARAYONLARNING AVTOMATLASHTIRILGAN BOSHQARISH TIZIMLARINING FUNKSIONAL STRUKTURASI: Ushbu mavzu TJABT ning funksional strukturasi, uning bosqichlari (nazorat, rostlash, dasturli boshqarish, optimallash) va har bir bosqichning vazifalari, shuningdek, axborotni qayta ishlash usullari (uzluksiz va diskret variantlar) haqida ma'lumot beradi.
- 8- Ma'ruza.TEXNOLOGIK JARAYONLARNING AVTOMATLASHTIRILGAN BOSHQARISH TIZIMLARINING AXBOROT BILAN TA'MINLANISHI: Mavzu TJABTning axborot tarkibini, axborotni yig'ish, saqlash va foydalanishni tashkil qilish, axborotni to'plash va ishlov berish usullarini, ya'ni filtratsiya, ekstrapolyasiya va interpolyasiya kabi usullarni tahlil qiladi.
- 9- Ma'ruza. TJABS ga maʼlumotlar kiritish: Mavzu avtomatlashtirilgan boshqarish tizimlarining (ABT) asosiy tarkibiy qismlarini (texnik vositalar, matematik vositalar, xodimlar, mahalliy avtomatik qurilmalar), ularning funksiyalari va boshqarish tizimining tashqi baholash usullarini o'rganadi.
- 10-Ma'ruza. TEXNOLOGIK JARAYONLARNING AVTOMATLASHTIRILGAN BOSHQARISH TIZIMLARINING MАТЕМАТІК TA'MINOTI: Ushbu mavzu TJABT ning matematik ta'minotini, jumladan, boshqaruvchi hisoblash mashinalari (BHM)ga ma'lumot kiritish, boshqarish algoritmlarini ishlab chiqish, matematik modellarni yaratish va dasturlash jarayonlarini tahlil qiladi.
- 11-Mavzu: TJABS da axborotga ishlov berish: Mavzu axborotni ishlov berish usullarini, jumladan, filtrlash, ekstrapolyasiyalash va interpolyasiyalashning turli variantlarini, ularning afzalliklari va kamchiliklarini ko'rib chiqadi.
- 13- Ma'ruza. DAVRIY TEXNOLOGIK JARAYONLARNI AVTOMATLASHTIRISH MUAMMOSI: Ushbu mavzu davriy jarayonlarni avtomatlashtirishning o'ziga xos xususiyatlarini, ularning uzluksiz jarayonlardan farqini, diskret matematika asosida boshqaruvchi qurilmalarni sintez qilish usullarini tahlil qiladi.
- 14-Mavzu: BOSHQARISH PARAMETRLARINI VA AVTOMATLASHTIRISH VOSITALARINI TANLASH: Mavzu boshqarish tizimini tanlash mezonlarini, rostlanuvchi kattaliklar va rostlovchi ta'sirlarni kiritish kanallarini tanlash, signalizasiya va himoya usullarini tanlash, hamda avtomatlashtirish vositalarini tanlash bo'yicha tavsiyalarni beradi.
- 15-Mavzu: TEXNOLOGIK JARAYONLARNING AVTOMATLASHTIRILGAN BOSHQARISH TIZIMLARINI (TJABT) LOYIHALASH: Ushbu mavzu TJABTni yaratish prinsiplari, loyihalash bosqichlari (ishlab chiqish, tadqiq etish, avanloyihani ishlab chiqish, texnik topshiriq, loyihani ishlab chiqish, ishchi hujjatlar), boshqarish tizimining ishonchliligini ta'minlash usullarini ko'rib chiqadi.
- 16- Ma'ruza. TEXNOLOGIK JARAYONLARNING AVTOMATLASHTIRILGAN BOSHQARISH TIZIMLARINING ISHONCHLILIGI: Mavzu avtomatlashtirilgan boshqarish tizimlari (TJABT)ning ishonchliligiga qo'yiladigan talablarni, ishonchlilikni ta'minlash usullarini, texnik vositalar sifatini va loyihalash usullarini, dublyorlash va minimal yuklanish prinsiplarini tahlil qiladi.