ДИНШУНОСЛИК АСОСЛАРИ
«Диншунослик асослари» ўқув қўлланмаси Ўзбекистон Республикасининг Конституцияси ва амалдаги қонунлари асосида, диний сиёсатдаги ўзгаришлар, унинг ижтимоий ҳаётимиздаги ўрни ва аҳамиятини ҳисобга олган ҳолда тузилди. Унда диншунослик фанининг предмети ва вазифалари, диннинг вужудга келиши, илк шакллари, давлат, миллий ва жаҳон динлари хусусида фикр юритилади. Шу билан бирга, диний фундаментализм ва экстремизм, уларнинг мақсад ва таҳдиди, мамлакатимизда олиб борилаётган диний сиёсат каби масалалар батафсил таҳлил қилинади. Қўлланма ИИВ Академияси тингловчиларига, олий ўқув юртларининг талабалари, ўқитувчилари, шунингдек барча қизиқувчиларга мўлжалланган.
Asosiy mavzular
- 1-мавзу: ДИНШУНОСЛИК ФАНИНИНГ ПРЕДМЕТИ ВАЗИФАЛАРИ ВА ХУСУСИЯТЛАРИ: Мазкур мавзуда диншунослик фанининг моҳияти, предмети ва вазифалари, унинг ривожланиши, турли хусусиятлари, диннинг вужудга келиши, ижтимоий ҳаётда тутган ўрни ва аҳамияти, хусусан, Ўзбекистон Республикаси Конституциясида ва «Виждон эркинлиги ва диний ташкилотлар тўғрисида»ги қонунда белгиланган қоидалар ва тамойиллар ўрганилади.
- 2-мавзу: ДИННИНГ ИЛК ШАКЛЛАРИ ВА УЛАРНИНГ ИНСОН ДУНЁҲАРАШИГА ТАЪСИРИ: Мазкур мавзуда диннинг вужудга келиш сабаблари, хусусан, илоҳиёт ва илмий ёндашувлар, диннинг илк шакллари (тотемизм, анимизм, фетишизм, сеҳргарлик), уларнинг хусусиятлари ва инсон дунёқарашига таъсири таҳлил этилади.
- 3-мавзу: МИЛЛИЙ ДИНЛАР: Мазкур мавзуда Месопотамия, Миср, Греция, Ҳиндистон, Хитой, Иудаизм, Зардуштийлик динларининг вужудга келиши, ривожланиши, таълимоти ва маросимлари, уларнинг хусусиятлари ва хусусиятлари ўрганилади.
- 4-мавзу: ЗАРДУШТИЙЛИК ДИНИ: Мазкур мавзуда Зардуштийликнинг келиб чиқиши сабаблари ва муқаддас битиги, таълимоти ва маросимлари, хусусан, унинг ўзига хослиги, ўнта асоси, Қуръон ва Суннатга муносабати, Оллоҳ ва Ахриман тушунчалари, диний экстремизм ва фундаментализмга қарши кураш моҳияти ўрганилади.
- 5-мавзу: БУДДАВИЙЛИК ВА ҲИНДУИЗМ: ДУНЁҲАРАШ, ИЖТИМОИЙ АСОСЛАРИ ВА ХУСУСИЯТЛАРИ: Мазкур мавзуда буддавийлик ва ҳиндуизмнинг моҳияти, хусусиятлари, дунёқараши, ижтимоий асослари, ривожланиш тарихи, асосий ақидалари ва маросимлари ўрганилади.
- 6-мавзу: ХРИСТИАНЛИК: МОҲИЯТИ, МАНБАЛАРИ ВА ХУСУСИЯТЛАРИ: Мазкур мавзуда христианликнинг моҳияти, манбалари, хусусиятлари, таълимоти ва маросимлари, католиклар ва православлар, протестантларнинг ўзига хос жиҳатлари, уларнинг диний-сиёсий мафкураси ва хусусиятлари ўрганилади.
- 7-мавзу: ИСЛОМ ДИНИНИНГ ЮЗАГА КЕЛИШИ ВА ТАРҚАЛИШИ: Мазкур мавзуда Ислом динининг вужудга келиши, Муҳаммад пайғамбар ва унинг янги динни шаклланишидаги хизматлари, Ҳуръон, унинг мазмуни ва тузилиши, Суннат ва ҳадислар, Ислом таълимоти, йўналишлари, оқимлари ва диний-ҳуқуқий мактаблари ўрганилади.
- 8-мавзу: ИСЛОМ ДИНИНИНГ ЙЎНАЛИШЛАРИ, ОҚИМЛАРИ ВА ДИНИЙ ҲУҲУҲИЙ МАКТАБЛАРИ: Мазкур мавзуда Исломдаги йўналишлар, оқимлар ва диний-ҳуқуқий мактабларнинг моҳияти ва хусусиятлари, хусусан, суннийлик (ҳанафия, моликия, шофиъий, ҳанбалия) ва шиалик (алавийлар, зайдийлар, исмоилийлар, жаъфарийлар) мазҳаблари, уларнинг асосий ақидалари, маросимлари ва марказий осиё мутафаккирларининг ҳиссаси ўрганилади.
- 9-мавзу: ДИНИЙ ЭКСТРЕМИЗМ ВА ФУНДАМЕНТАЛИЗМГА ҲАРШИ КУРАШНИНГ МОҲИЯТИ, МАҚСАДЛАРИ ВА ҲУҲУҲИЙ ЖИҲАТЛАРИ: Мазкур мавзуда диний экстремизм ва фундаментализмнинг моҳияти, мақсадлари ва хавфи, уларнинг вужудга келиш сабаблари, диний экстремизм ва фундаментализмга қарши курашнинг асосий йўналишлари, хусусан, Ўзбекистон мисолида бу ҳодисаларга қарши курашнинг долзарблиги ва хусусиятлари таҳлил этилади.
- 10-мавзу: МУСТАҲИЛ ЎЗБЕКИСТОНДА ВИЖДОН ЭРКИНЛИГИ ВА УНИНГ ҲУҲУҲИЙ АСОСЛАРИ: Мазкур мавзуда Ўзбекистонда диннинг ўрни ва аҳамияти, жамият маънавий ҳаётида диннинг роли, виждон эркинлиги ва диний ташкилотлар тўғрисидаги қонуннинг аҳамияти, секуляризация ва клерикализация жараёнлари, диннинг сиёсийлашувига қарши кураш масалалари ўрганилади.