Аминокислоталар ва гомовератриламин асосида азот сақлаган гетероциклик бирикмалар синтези
Ushbu dissertatsiya avtoreferati, kimyo fanlari bo'yicha falsafa doktori (PhD) Tukhtaev Davlat Bobomurodovichning ilmiy ishini aks ettiradi. Unda aminokislotalar va homoveratrilamin asosida azot saqlagan geterotsiklik birikmalarning sintezi, strukturasini aniqlash va ularning fizik-kimyoviy xossalarini o'rganish bo'yicha olib borilgan tadqiqotlar keltirilgan. Tadqiqotda N-benzoil va N-ftaloil-α-aminokislotalar, ularning amidlari va homoveratrilamin yordamida yangi geterotsiklik birikmalar sintez qilingan hamda bu birikmalarning tuzilishi va ba'zi biologik faolliklari o'rganilgan.
Asosiy mavzular
- N-benzoil-α-aminokislotalar va homoveratrilamin asosida azot saqlagan geterotsiklik birikmalar sintezi: Tadqiqotning asosiy yo'nalishi N-benzoil-α-aminokislotalarning homoveratrilamin bilan termik sharoitlarda amidlanish reaksiyalarini o'rganish, so'ngra ularning siklizatsiya reaksiyalari orqali 8,9-dimetoksi-3-fenil-5,6-dihidroimidazo[5,1-a]izoxinolin hosilalari va 1-(alkilamino)izoxinolinlar sintezini o'z ichiga oladi. Bu jarayonlarning mexanizmlari va yangi hosilalarning tuzilishi zamonaviy fizik usullar yordamida aniqlangan.
- N-ftaloil-α-aminokislotalar va homoveratrilamin asosida azot saqlagan geterotsiklik birikmalar sintezi: Ushbu qismda N-ftaloil-α-aminokislotalarning homoveratrilamin bilan amidlanish reaksiyalari, ularning transamidlanish xususiyatlari va bu jarayonlarning mexanizmlari o'rganilgan. Shuningdek, ftalimid halqasining ochilishi orqali bir reaktorli usulda псевдопротеин tipidagi birikmalar sintez qilingan.
- Tadqiqot natijalarining ilmiy va amaliy ahamiyati: Olingan natijalar asosida yaratilgan yangi birikmalarning ba'zilari sitotoksik faollikka ega ekanligi aniqlangan. Imidazo[5,1-a]izoxinolinlar esa flüoresent xususiyatlarga ega bo'lib, ularni tibbiyotda qo'llash mumkinligi ta'kidlangan. Tadqiqot natijalari asosida 50 dan ortiq birikmalar sintez qilingan, ulardan 33 tasi yangi hisoblanadi va ularning orasida sitotoksik faollikka ega moddalar aniqlangan.