Шўрўзак-Сирдарё ирригация тизимидан сув олувчи "Ғалаба" фермер хўжалиги ерларида мелиоратив тадбирларни амалга ошириш
Ushbu kitob qishloq va suv xo‘jaligi sohasidagi bitiruv malakaviy ish bo‘lib, unda «Sho‘rozak-Sirdaryo irrigatsiya tizimidan suv oluvchi “G‘alaba” fermer xo‘jaligi erlarida meliorativ tadbirlarni amalga oshirish» mavzusi ko'rib chiqiladi. Unda irrigatsiya tizimlari, gidromelioratsiya, tuproq melioratsiyasi va suv resurslaridan foydalanish kabi masalalar o‘rganiladi. Kitobda Sirdaryo viloyati Sayxunobod tumanidagi “G‘alaba” fermer xo‘jaligining iqlim sharoitlari, tuproq tarkibi, gidrogeologik holati va meliorativ tadbirlari tahlil qilinadi. Shuningdek, sug‘orish usullari, kollektor-zovur tarmoqlari va ularning gidravlik hisobi, sho‘r yuvish rejimi va atrof-muhitni muhofaza qilish choralari ham ko‘rib chiqiladi. Loyiha iqtisodiy jihatdan asoslanadi, xarajatlar smetasi tuziladi va samaradorlik ko‘rsatkichlari baholanadi.
Asosiy mavzular
- Fermer xo‘jaligining umumiy tavsifi: Xo‘jalikning joylashuvi, iqlim sharoitlari, tuproq tarkibi, relyefi va gidrogeologik holati batafsil yoritiladi. Suv manbalari va sug‘orish tizimlari haqida ma’lumot beriladi.
- Sug‘orish usulini asoslash: Fermer xo‘jaligi uchun eng maqbul sug‘orish usuli tanlanadi va uning afzalliklari, kamchiliklari ko‘rsatiladi. Sug‘orish texnikasi va uni qo‘llash shartlari asoslanadi.
- Qishloq xo‘jaligi ekinlarining sug‘orish rejimini qabul qilish: Har bir ekin uchun optimal sug‘orish muddati va me’yori aniqlanadi. Tuproq-iqlim sharoitlari va ekinlarning biologik xususiyatlari hisobga olinadi.
- Maydonning suv muvozanat tenglamasini tuzish: Suv balansini hisoblash orqali zovurga tushadigan yuk miqdori aniqlanadi. Vegetatsiya davri va yillik suv sarfi miqdorlari hisobga olinadi.
- Yotiq zovurlar chuqurligini aniqlash: Quritish me’yori, ta’sir etuvchi bosim va suvning to‘lish chuqurligi hisobga olinadi.
- Sho'r yuvish rejimi hisobi: Tuproqdagi tuz miqdori va yuvish me’yori aniqlanadi. Sho‘r yuvish davomiyligi hisoblab topiladi.
- Kollektor-zovur tarmoqlarining hisobiy suv sarflarini aniqlash: Zax qochirish tarmoqlarining suv sarfi, yig'uvchi va boshqaruvchi zovurlarning suv sarflari aniqlanadi. Zovurlarning gidravlik hisobi amalga oshiriladi.
- Yer ishlari hajmi va sarflanadigan qurilish materiallari hisobi: Zovurlar uchun qazish hajmi, qum-shag'al aralashmasi va quvurlar soni aniqlanadi. Tuproq qatlamini olib tashlash hajmi hisoblanadi.
- Kollektor-zovur tarmoqlaridagi gidrotexnik inshootlar: Bosh quduq, kuzatuv qudug'i, suv chiqarish inshooti va boshqa gidrotexnik inshootlar tavsiflanadi.
- Atrof-muhitni muhofaza qilish tadbirlari: Tuproqni eroziyadan saqlash, suv resurslaridan oqilona foydalanish va atmosferani muhofaza qilish choralari ko'rib chiqiladi.
- Iqtisodiy qism: Loyiha xarajatlari smetasi tuziladi, iqtisodiy samaradorlik ko'rsatkichlari baholanadi.