Sızba geometriya

Ushbu kitob O‘zbekiston Respublikasi Oliy hamda o‘rta maxsus ta’lim vazirligi tomonidan tasdiqlangan “Chizma geometriya” o‘quv qo‘llanmasi bo‘lib, talabalar uchun zarur bo‘lgan nazariy, metodik va amaliy ma’lumotlarni o‘z ichiga oladi. Unda sızba geometriya fanining tarixi, proyeksiyalash usullari, hamda turli jismlarning joylashish qonuniyatlari, tegisliklar va tekisliklarning o‘z-aro munosabatlari hamda ularning proyeksiyalarini yechish usullari, ko‘p qirrali jismlar va aylanma jismlar hamda ularning tekisliklar bilan kesishish qonuniyatlari o‘rgatiladi. Shuningdek, o‘quv qo‘llanmada o‘zbek tilida standartlashtirilgan geometrik belgilashlar ham keltirilgan.

Asosiy mavzular

• Sızba geometriya hám sızıw pániniń qısqasha tariyxı: O‘zbekistonda sızba geometriya fanining rivojlanishi va o‘qitilishi tarixi, xususan, qadimgi davrlardan hozirgi zamongacha bo‘lgan rivojlanish bosqichlari hamda o‘zbek tilidagi dastlabki darsliklar va ularning mualliflari haqida ma’lumot beriladi.
• Proyeksiyalaw usılları: Proyeksiyalash usullarining ikki turiga, ya’ni markaziy va parallel proyeksiyalash usullariga alohida to‘xtalib, ularning nazariy asoslari va geometrik apparati yoritiladi. Parallel proyeksiyalashning o‘ziga xos xususiyatlari ham bayon qilinadi.
• Oktantlar: Keńislikni 8 qismga ajratuvchi koordinatalar sistemasi, ya’ni oktantlar hamda ularning har birida nuqtalarning proyeksiyalarini aniqlash usullari o‘rganiladi.
• Tuwrı sızıqtıń proektsiyaları: Ushbu bo‘limda tuwrı sızıqlarning tekisliklar bilan o‘z-ara munosabatlari, ya’ni gorizontal, frontal, profil proyeksiyalari hamda ularning vaziyatiga qarab o‘zgarishi va ularni aniqlash usullari ko‘rib chiqiladi.
• Tegislik hám onıń beriliwi: Tegislikning turli xil usullarda berilishi va ularning geometrik elementlari, ya’ni izlari hamda bosh qirralari bilan tanishiladi. Har bir tegislikning o‘ziga xos xususiyatlari ham o‘rganiladi.
• Kóp jaqlılar va jismlarning paydo bo‘lishi: Ko‘p qirralilar hamda aylanma jismlar (konus, tsilindr, sfera)ning tuzilishi va proyeksiyalarini aniqlash usullari hamda ularning o‘z-aro kesishish qonuniyatlari ko‘rib chiqiladi.
• Ortogonal proyeksiyalarni qayta tuzish usullari: Proyeksiyalar tekisliklarini almashtirish, aylantirish va tekis parallel ko‘chirish usullari yordamida jismlarning haqiqiy o‘lchamlarini aniqlash yo‘llari o‘rganiladi.