Ona tili va adabiyot

Ushbu kitob "Ona tili" fanining sintaksis, so'z birikmasi, gaplarning turlari, gap bo'laklari, aniqlovchi, to'ldiruvchi, hol, uyushiq va ajratilgan bo'laklar, ko'chirma va o'zlashtirma gaplar, gaplarning ifoda maqsadiga ko'ra turlari kabi mavzularni o'z ichiga oladi. Har bir mavzu yuzasidan nazariy ma'lumotlar berilgan va o'quv mashg'ulotlarining texnologik kartalari, shuningdek, mustaqil ishlar uchun topshiriqlar va savollar keltirilgan. Kitobda shuningdek, har bir mavzu bo'yicha savol-javoblar, testlar va tavsiya etilgan adabiyotlar ro'yxati ham mavjud.

Asosiy mavzular

Sintaksis: So'zlarning bog'lanishi, so'z birikmasi, uning turlari, so'z birikmasining so'z, sintagma, ibora va gapdan farqlari. So'z birikmalarining bosh bo'laklari va ularning turlari. Gapning ifoda maqsadiga ko'ra turlari. Gapning aktual ko'rinishi. To'liq va to'liqsiz gaplar. Gap bo'laklari sanalmaydigan birliklar. Undalma va uning xususiyatlari. Kirish so'z, kirish birikma, kiritma gap.
So'z birikmasi, birikish usullari,uning turlari: So'z birikmalarining bosh bo'laklari va ularning turlari. Tobe bog'lanishning asosiy usullari: boshqaruv, moslashuv, bitishuv. So'z birikmalarining bosh va ergash so'zlarning o'zaro aloqasi.
Gap haqida ma'lumot. Gapning ifoda maqsadiga ko'ra turlari.: Gapning umumiy xususiyatlari va gapning grammatik kategoriyalari. Gapda shakl va mazmun. Darak gap, so'roq gap, buyruq gap, istak gap, his-hayajon gap.
Gap bo'laklari. Kesim.: Gap bo'laklarining darajasi. Kesim haqida ma'lumot. Kesimning turlari. Kesimning ega bilan shaxs va sonda mosligi. Ega bilan kesim orasida tirening ishlatilishi.
Ega va uning ifodalanishi: Eganing gapdagi mavqei va ifodalanishi. Otlashgan sifat, son, olmosh, ravish, fe'l va iboralar bilan ifodalangan ega. Egali va egasiz gaplar.
Ikkinchi darajali bo'laklar: Ikkinchi darajali bo'laklar: to'ldiruvchi, aniqlovchi va hol. Ularning turlari va ifodalanishi. Ikkinchi darajali bo'laklarning gapda joylashish tartibi.
To'ldiruvchi, uning turlari va ifodalanishi: To'ldiruvchining ta'rifi, turlari (vositali va vositasiz), va ularning ifodalanishi.
Aniqlovchi, uning turlari va ifodalanishi: Aniqlovchining ta'rifi, belgilari va turlari (sifatlovchi, qaratqich, izohlovchi). Ularning ifodalanishi.
Hol, uning turlari va ifodalanishi: Holning ta'rifi va turlari (vaziyat, o'rin, payt, sabab, maqsad, miqdor-daraja, shart va to'siqsizlik holi). Ularning ifodalanishi.
Gapning uyushiq va ajratilgan bo'laklari: Uyushiq va ajratilgan bo'laklarning ta'rifi, belgilari va turlari. Ularning ifodalanishi.
Murakkablashgan soda gaplar: Murakkablashgan soda gaplarning ta'rifi va turlari (undalmali, kiritmali gaplar).
Ko'chirma va o'zlashtirma gap: Ko'chirma gapning ta'rifi, turlari va ifodalanishi. O'zlashtirma gapning ta'rifi va uni ko'chirma gapga aylantirish usullari.