Qaraqalpaq tilindegi naqıl-maqallardaǵı dórendi sózlerdiń tillik analizi
Ushbu tadqiqot ishi O'zbekiston Respublikasi Oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligining ajiniyaz nomidagi Nukus davlat pedagogika institutining turkiy tillar fakulteti, qoraqalpoq tili kafedrasi talabasi Alevova Nurjaxan tomonidan tayyorlangan "Qoraqalpoq tilidagi naqil-ma'qallarda dórendi sózleriń tillik analizi" mavzusidagi bitiruv malakaviy ishidir. Ishda qoraqalpoq xalqining naqil-ma'qallarida dórendi sózleriń qollanilishi, ularning grammatikasi, morfologik jihatlari hamda stilistik vazifalari ilmiy tahlil qilingan. Jumlasida naqil-ma'qallarda sóz yasalishida affikslarning roli, dórendi atlıqlarning, kelbetliklarning, ráwishlarning hamda feyillarning qollanilish ózgesheliklari misollar bilan bayon etilgan. Tadqiqotda sóz yasalishi sistemasining muhim taravi sifatida dórendi sózlerden foydalanishning nazariy va amaliy jihatlari óz aksini topgan.
Asosiy mavzular
- Kirisiw: Naqil-ma'qallarning ózbek tilshunosligidagi ornı, olarning tilimizdagi orni, tilimiz kóplegen ádebiy dóretpelerinen biri esaplanıwı, olardıń tilimizdegi ózgeshelikleri hám qollanılıwı haqqında sóz etiledi.
- Naqıl-maqallarda dórendi atlıq penen kelbetliklerdiń qollanılıw ózgeshelikleri: Bul bólimde dórendi atlıqlardıń qollanılıwı, olardıń atawısh tiykarlı hám feyil tiykarlı dórendi atlıqlardıń jasalıwı, usi dárejege kirmeytuģın dórendi atlıqlar sóz etiledi. Sonın menen birge dórendi kelbetliklerdiń qollanılıwı úyrenilgen.
- Naqıl-maqallarda dórendi ráwish penen dórendi feyillerdiń qollanılıw ózgeshelikleri: Bul bólimde dórendi ráwishlerdiń qollanılıwı, olardıń ózgeshelikleri, ráwish jasawshı affikslerdiń qollanılıwı hám olardıń stilistik ózgeshelikleri úyrenilgen. Sonıń menen birge dórendi feyillerdiń qollanılıwı, feyil tiykarlı dórendi feyillerdiń qollanılıwı úyrenilgen.
- Juwmaq: Pitkeriw qánigelik jumısı tárepinen qaraqalpaq xalıq naqıl-maqallarında qollanılģan dórendi sózlerdi úyreniw arqalı, naqıl-maqallardıń ádebiy tilimizdiń sarqılmas baylıǵı, tilde kórkemlew quralı, sózlik quramın bayıtıwshı jol ekeni úyrenilgen.