Accounting

Ushbu kitob O'zbekiston Respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi tomonidan tasdiqlangan «BUXGALTERIYA» fani bo'yicha amaliy mashg'ulotlar uchun materiallar to'plamidir. Unda talabalarga buxgalteriya hisobining nazariy asoslari, usullari, hisob tizimi, hujjatlar bilan ishlash, inventarizatsiya, moliyaviy natijalar hisobini yuritish, balans va moliyaviy hisobotlar tayyorlash kabi muhim mavzular tushuntiriladi. Kitobda buxgalteriya hisobining qonuniy asoslari, hisob standartlari va amaliyotlari hamda iqtisodiyot tarmoqlarida buxgalteriya hisobini yuritishning o'ziga xos jihatlari atroflicha yoritilgan. Har bir mavzu bo'yicha nazariy ma'lumotlar, amaliy mashg'ulotlar va mustaqil ishlar uchun topshiriqlar berilgan. Shuningdek, kitobda buxgalteriya hisobining asosiy tushunchalari va atamalari izohlangan glossariy ham mavjud.

Asosiy mavzular

Mavzu 1. "BUXGALTERIYA"NING OB'EKTLARI, VAZIFALARI VA TAMOYILLARI: Bu mavzu "Buxgalteriya" fanining ob'ektlari, ya'ni korxona mulklari va ularning shakllanish manbalari, buxgalteriya hisobining usullari, hisob tizimi, hujjatlar bilan ishlash, inventarizatsiya, baholash va hisoblash, hisob va hisob-kitoblar, aktivlar, majburiyatlar, mulkiy kapital hisobi kabi muhim masalalarni o'z ichiga oladi. Shuningdek, korxona va tashkilotlarning hisob-kitob va moliyaviy-iqtisodiy faoliyatining buxgalteriya hisobi rejalari va ularni qo'llash tartiblari ham yoritilgan.
Mavzu 2. BUXGALTERIYA BALANSI, UNING TARKIBI VA MAZMUNI: Ushbu mavzu buxgalteriya balansining mohiyati, uning hisob jarayonidagi o'rni, balans turlari, tarkibiy tuzilishi va elementlari, korxona xo'jalik operatsiyalarining balansga ta'siri va o'zgarishlar turlari kabi mavzularni qamrab oladi. Xalqaro va milliy buxgalteriya hisobi standartlari hamda balans tuzilmasining asosiy turlari tahlil qilinadi.
Mavzu 3. BUXGALTERIYA HISOBLARI ILMIY TIZIMI VA IKKIYOQLAMA YOZUV: Mavzu buxgalteriya hisobining ilmiy tizimi, hisoblar mohiyati, ahamiyati, tuzilishi va elementlari, hisobvaraqlar ochish, yuritish va yopish tartiblari, buxgalteriya hisoblarining tasnifi va tavsifini o'rganishga bag'ishlangan. Shuningdek, qonuniy asoslar va hisob-kitoblarning ahamiyati ham tahlil qilinadi.
Mavzu 4. XO'JALIK YURITISH JARAYONLARINI BUXGALTERIYA HISOBLASH: Ushbu mavzu asosiy xo'jalik yuritish jarayonlarining buxgalteriya hisobini, jumladan, ta'minlash, ishlab chiqarish va sotish jarayonlarining hisobini yoritadi. Har bir jarayonning asosiy ko'rsatkichlari va ularning hisobga olinishi, xom-ashyo va materiallar, tayyor mahsulotlar, moddiy boyliklar hisobining tashkil etilishi tahlil qilinadi.
Mavzu 5. HUJJATLASHTIRISH VA INVENTARIZATSIYA: Mavzu buxgalteriya hisobida hujjatlashtirishning zaruriyati va ahamiyati, hujjatlarning tasnifi, tavsifi va ularga qo'yiladigan talablar, korxonalarda hujjatlar aylanishini tashkil etish, inventarizatsiya tartib-qoidalari va uning turlari kabi masalalarni o'rganadi.
Mavzu 6. BUXGALTERIYA HISOB REESTRLARI VA SHAKLLARI: Mavzu hisob registrlari tushunchasi, tasnifi va tavsifi, hisob registrlari yuritish va to'ldirish tartiblari, hisob registridagi xatolar va ularni tuzatish yo'llari hamda hisobning shakllari kabi muhim jihatlarni qamrab oladi. Shuningdek, turli xil buxgalteriya operatsiyalarini aks ettirish uchun mo'ljallangan jurnallar va memorial orderlar haqida ma'lumot beriladi.
Mavzu 7. NAQD VA VALYUTA OPERATSIYALAR BUXGALTERIYA HISOBLARI: Ushbu mavzu naqd va valyuta operatsiyalarining mohiyati, ularning buxgalteriya hisobi funksiyalari, naqd pul hisobi, bankdagi hisobvaraqlar va xorijiy valyutalar hisobi kabi masalalarni qamrab oladi. Naqd pul operatsiyalarini hujjatlashtirish va hisobga olish tartiblari batafsil bayon etiladi.
Mavzu 8. MEHNAT VA UNI HISOBGA OLISH: Mavzu ish haqi hisoblash va to'lash, ijtimoiy sug'urta va davlat jamg'armalariga ajratmalar hisoblash, mehnatga haq to'lash tizimlari, mukofotlar va qo'shimcha haqlar hisobi kabi masalalarni o'rganadi. Buxgalteriya hisobida ish haqi va uni hisoblash usullari, soliqlar va boshqa majburiy to'lovlar hisobi ham ko'rib chiqiladi.
Mavzu 9. MOLIYAVIY REZERVLAR HISOBO VA XARJLARNI HISoblash VA ULARNI TASNIFLASH: Ushbu mavzu ishlab chiqarish va sotish jarayonlari bilan bog'liq xarajatlarni hisoblash va tasniflashni o'rganadi. Moddiy resurslar, mehnat, amortizatsiya, vositachilik va boshqa xarajatlar hisobi hamda ularning turlari va hisobga olish usullari tahlil qilinadi. Ishlab chiqarish xarajatlarini hisoblash usullari va ularning turlari, shu jumladan, to'g'ridan-to'g'ri va bilvosita xarajatlar ham yoritilgan.
Mavzu 10. INVESTITSIYA HISOBO: Mavzu moliyaviy investitsiyalar hisobi, investitsiya turlari, ularni baholash va hisobga olish, qimmatli qog'ozlar, qarzlar va kreditlar bo'yicha investitsiyalar hisobi kabi masalalarni o'z ichiga oladi. Investitsiyalarni baholash usullari va ularni hisobga olishning xususiyatlari tahlil qilinadi.
Mavzu 11. ASOSIY VOSITALAR VA NOMODDIY AKTIVLAR HISOBO: Ushbu mavzu asosiy vositalar va nomoddiy aktivlar mohiyati, tasnifi, baholash va hisoblash funksiyalari, ularning harakatini hisobga olish, amortizatsiya va ta'mirlash hisobi, ijaraga berish operatsiyalari hisobi hamda inventarizatsiyani o'rganadi. Asosiy vositalarni tasniflash, baholash va amortizatsiyasini hisoblash usullari tahlil qilinadi.
Mavzu 12. XARAJlar hisobi va mahsulot (ish, xizmat)LARNI ISHLAB CHIQARISH VA SOTISH XARAJATLARINI HISoblash: Mavzu ishlab chiqarish va sotish jarayonlari bilan bog'liq xarajatlarni hisoblash va tasniflashni o'rganadi. Moddiy resurslar, mehnat, amortizatsiya, vositachilik va boshqa xarajatlar hisobi hamda ularning turlari va hisobga olish usullari tahlil qilinadi. Ishlab chiqarish xarajatlarini hisoblash usullari va ularning turlari, shu jumladan, to'g'ridan-to'g'ri va bilvosita xarajatlar ham yoritilgan.
Mavzu 13. TAYYOR MAHSULOTLAR (ISH VA XIZMATLAR)NI VA ULARNING SOTISHNI HISOBLASH: Ushbu mavzu tayyor mahsulotlar hisobini va ularning sotilishini o'rganadi. Tayyor mahsulotlarni omborga qabul qilish, ularni hisobga olish, sotish va boshqa operatsiyalarni hisobga olish tartiblari, shuningdek, tovarlarning sotilishidan tushgan tushumlarni hisobga olish masalalari tahlil qilinadi.
Mavzu 14. XUSUSIY KAPITAL HISOBO: Mavzu xususiy kapitalni hisoblash, uning tarkibiy qismlari, qo'shimcha va zaxira kapital hisobi, maqsadli tushumlar hisobi va kelgusi xarajatlar va to'lovlar uchun zaxira hisobini o'rganadi. Ustav kapitali, qo'shimcha kapital, zaxira kapitali va taqsimlanmagan foyda hisobi hamda ularning aksiyadorlarga va ta'sischilarga nisbatan hisobga olinishi tahlil qilinadi.
Mavzu 15. MAJBURIYATLAR HISOBI: Mavzu majburiyatlarning turlari, ularni baholash va hisoblash vazifalari, tovar operatsiyalari bo'yicha majburiyatlar hisobi, bank kreditlari va qarzlar bo'yicha majburiyatlar hisobini o'rganadi. Majburiyatlarning turlari, baholanishi va hisobga olinishi hamda ularning tasnifi tahlil qilinadi.
Mavzu 16. MOLIYAVIY NATIJALAR HISOBO: Ushbu mavzu korxona daromadlari, xarajatlari va moliyaviy natijalarini hisoblashni o'rganadi. Moliyaviy natijalarning ko'rsatkichlari va ularning hisobi, foyda va zararni hisoblash hamda uni taqsimlash tartiblari tahlil qilinadi. Daromadlar va xarajatlarning tasnifi hamda moliyaviy natijalarni aniqlash yo'llari ko'rsatiladi.
Mavzu 17. BUXGALTERIYA BALANSI VA MOLIYAVIY NATIJALAR HISOBOTINI TAYYORLASH VA TAQDIM ETISH: Mavzu buxgalteriya hisobini tayyorlash va taqdim etishning asosiy tamoyillari, balans va moliyaviy natijalar hisobotining turlari, tuzilishi hamda ular tarkibiy qismlarini o'rganadi. Buxgalteriya hisobining shakllari va ularni tayyorlash hamda taqdim etish tartiblari tahlil qilinadi.
Mavzu 18. PUL OQIMLARI VA XUSUSIY KAPITAL HISOBOTI: Mavzu pul oqimlari va xususiy kapital hisobotini tayyorlash va taqdim etishni, ular o'rtasidagi o'zaro aloqadorlikni o'rganadi. Naqd oqimlar va xususiy kapital hisobotining shakllari hamda ularning tuzilishi tahlil qilinadi.
Mavzu 21. BUXGALTERIYA HISOBOTI, UNING MOHIYATI, TURLARI, TARKIBI, KONSTITUTSIYAVIY ASOSLARI VA TAQDIM ETILISHI: Ushbu mavzu buxgalteriya hisoboti, uning mohiyati, turlari, tarkibi, moliyaviy hisobotlarni tayyorlash va taqdim etishning konseptual asoslari, jumladan, balans, moliyaviy natijalar to'g'risidagi hisobot, pul oqimlari to'g'risidagi hisobot va xususiy kapital to'g'risidagi hisobot kabi muhim jihatlarni o'rganadi.