Тизимли лингвистика фанидан маърузалар матни
Ushbu kitob tilshunoslikning turli sohalariga, xususan, fonologiya, morfemika va leksikologiyaga bag'ishlangan. Unda tilning tuzilishi, elementlari orasidagi munosabatlar, til va nutq farqi, fonetik birliklar, morfemlarning turlari, leksik ma'nolar va semantik tahlil kabi masalalar chuqur o'rganiladi. Kitobda nazariy ma'lumotlar bilan bir qatorda, ko'plab misollar yordamida tahlil usullari ko'rsatib berilgan.
Asosiy mavzular
- Til va nutq dixotomiyasi: Til va nutq o'rtasidagi farqlar, ularning o'ziga xos xususiyatlari, tilning ijtimoiy hodisa sifatidagi roli va nutqning individual xususiyatlari tahlil etiladi. Tilda mavjud imkoniyatlar va ularning nutqda ro'yobga chiqishi masalalari ko'rib chiqiladi.
- Til elementlarining paradigmatik, sintagmatik va ierarxik munosabatlari: Til elementlari o'rtasidagi o'zaro bog'liqlik, ularning guruhlanishi, birikish qoidalari va tizimdagi o'rni o'rganiladi. Paradiqmatik, sintagmatik va ierarxik munosabatlar misollar bilan tushuntiriladi.
- Tilning fonologiya tizimi: Fonologiya fanining mohiyati, fonetik birliklar, fonemalarning turlari, fonologik oppozitsiyalar va korrelyatsiyalar haqida ma'lumot beriladi. Foneklarning differensial va integral belgilari tahlil qilinadi. Foneklarning o'zgarishi va nutqda tutgan o'rni ko'rib chiqiladi.
- Tilning morfem tizimi: Morfemika, morfemlarning turlari, o'zak va affikslar, affikslarning vazifasi va ma'nolari o'rganiladi. Affikslarning turlanishi, omonimlik, sinonimlik va antonimlik kabi xususiyatlari tahlil etiladi.
- Tilning leksik tizimi: Leksik ma'no, leksik birliklar, so'zning semantik tarkibi, leksik va grammatik ma'nolar, leksik maydon, uzel va okkazional ma'nolar kabi tushunchalar yoritiladi. Shuningdek, terminlar va ularning xususiyatlari haqida ma'lumot beriladi.