Қатор 3d –металларининг полифункционал карбон кислоталари билан аралаш лигандли комплекслари

Ushbu avtoreferatda 3d-metallarning polifunksional karbon kislotalari bilan kompleks birikmalari, ularning tuzilishi va biologik faolligi atroflicha o‘rganilgan. Tadqiqot natijasida olingan yangi, kam zaharli va samarali "Tsikant" preparati tibbiyot amaliyotida shamollash va gipoksiyaga qarshi vosita sifatida qo‘llanilishi mumkinligi isbotlangan. Ilmiy izlanishlar natijalari O‘zbekiston Respublikasida farmatsiya sohasini rivojlantirishga katta hissa qo‘shadi.

Asosiy mavzular

Kirish: Dissertatsiya mavzusining dolzarbligi va zarurati, uning O'zbekiston Respublikasida fan va texnologiyalarni rivojlantirishning ustuvor yo'nalishlariga muvofiqligi, ilmiy yangiligi va amaliy natijalari, ishning ishonchliligi, ilmiy va amaliy ahamiyati, shuningdek, tadqiqotning rejalari bayon etilgan.
Tadqiqot obyekti va predmeti: Tadqiqot obyekti sifatida 3d-metallarning tuzlari, vitaminlar va ularning hosilalari, shuningdek, qator organik kislotalar olingan. Tadqiqot predmeti esa yangi, avval o‘rganilmagan 43 ta aralash ligandli kompleks birikmalar hisoblanadi.
Tadqiqot usullari: Element, rentgenofazoviy, differensial-termik, kompleksometrik va gravimetrik analizlar, skanerlovchi elektron mikroskopiya, IR-spektroskopiya, elektron spektrlari va kvant-kimyoviy hisoblash usullari qo‘llanilgan.
Ilmiy yangiliklar: 43 ta yangi aralash ligandli kompleks birikmalarning sintezi; yangi ligandlar bilan metallarning koordinatsiya usullarini aniqlash; izomerik piridinmonokarboksil kislotalarning metallar bilan ikki xil usulda koordinatsiyasi; Zn(II) ning suktsinat va gomonpatotent kislotalari bilan kompleksining kam zaharli birikmalar sinfiga kirishi va tibbiyotda qo‘llanilishi mumkinligi aniqlangan.
Amaliy natijalar: Aralash ligandli komplekslarni sintez qilishning qulay sharoitlari aniqlangan; yangi kompleks birikmalarni olishda foydalanish mumkinligi isbotlangan.
Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi: Yangi "Tsikant" preparatining o‘tkir zaharli, antigioksidant va shamollashga qarshi xususiyatlari o‘rganilgan va samarali dori vositasi sifatida tavsiya etilgan.
Xulosalar: Vanadiy (II) va boshqa 3d-metallarning turli organik kislotalar bilan yangi aralash ligandli koordinatsion birikmalarining sintezi; ularning termik va fizik-kimyoviy xossalari o‘rganilgan; metallar bilan ligandlarning koordinatsiya qobiliyati aniqlangan; yangi dorivor preparatlar yaratilgan.