Автомобиллар ва автомобиль хўжалиги
Ushbu kitob O'zbekiston Respublikasi Oliy va O'rta Maxsus Ta'lim Vazirligi tomonidan Toshkent Avtomobil Yo'llar Instituti talabalari uchun mo'ljallangan uslubiy qo'llanma hisoblanadi. Qo'llanma "Avtomobillar" kafedrasi tomonidan ishlab chiqilgan bo'lib, "Zamonaviy va istiqbolli avtotransport vositalarining konstruksiyasi va hisobi" fanidan laboratoriya mashg'ulotlarini o'tkazish uchun mo'ljallangan. Bundan tashqari, 5A521213 – Kasb-hunar fanlarini o'qitish metodikasi bo'yicha ham materiallar berilgan. Qo'llanma avtomobil tuzilishining asosiy qismlari: transmissiya, yurish qismi, boshqaruv tizimlari va ularning ishini o'rganishga qaratilgan. Unda har bir qismning vazifasi, tuzilishi, ishlash prinsipi va texnik xarakteristikalari batafsil yoritilgan. Shuningdek, laboratoriya mashg'ulotlarida bajariladigan amaliy topshiriqlar, hisoblash usullari va стенд ускуналарида аниқлаш усуллари келтирилgan.
Asosiy mavzular
- Ilashish muftasi: Ilashish muftasining vazifasi, tuzilishi, turlari (diskli, friksion, gidravlik, elektromagnitli), ishlatilish sohalari, asosiy ko'rsatkichlari (burilish momenti, ishqalanish koeffitsienti) va ularni aniqlash usullari yoritilgan.
- Uzatma va taqsimlash qutilari: Uzatma va taqsimlash qutilarining vazifasi, tuzilishi, turlari (pog'onali, pog'onasiz), asosiy ko'rsatkichlari va ularga qo'yiladigan talablar bayon etilgan.
- Kardanli uzatma: Kardanli uzatmaning vazifasi, tuzilishi, turlari, asosiy ko'rsatkichlari (kritik aylanishlar soni, o'q bo'ylab yo'nalgan kuch) va ularni aniqlash usullari keltirilgan.
- Asosiy uzatma: Asosiy uzatmaning vazifasi, tuzilishi, turlari, asosiy ko'rsatkichlari va ularga qo'yiladigan talablar yoritilgan.
- Differentsial va yarim o'qlar: Differentsial va yarim o'qlarning vazifasi, tuzilishi, turlari, asosiy ko'rsatkichlari va ularga qo'yiladigan talablar bayon etilgan.
- Avtomobil osmasi: Avtomobil osmasining vazifasi, tuzilishi, turlari (resorli, prujinali, torsionli, gidropnevmatik), asosiy ko'rsatkichlari va ularga qo'yiladigan talablar keltirilgan.
- Rul boshqarmasi: Rul boshqarmasining vazifasi, tuzilishi, turlari (chervyakli, reykali), rul kuchaytirgichlari va ularning ishlash prinsipi, asosiy ko'rsatkichlari va ularga qo'yiladigan talablar yoritilgan.
- Tormoz boshqarmasi: Tormoz tizimlarining vazifasi, tuzilishi, turlari (mexanik, gidravlik, pnevmatik), asosiy ko'rsatkichlari va ularga qo'yiladigan talablar bayon etilgan.