1950-1990 йилларда Хоразмда янги ерларни ўзлаштириш ва сув хўжалиги муаммолари тарихи
Ushbu doktorlik dissertatsiyasi Xorazm viloyatida 1950-1990 yillarda yangi yerlarni oʻzlashtirish, sugʻorish va melioratsiya masalalarini, shuningdek, ushbu davrdagi suv xoʻjaligi muammolarini hamda ekologik vaziyatni tarixiy jihatdan tahlil qiladi. Tadqiqotda qishloq xoʻjaligi va suv xoʻjaligi sohalaridagi yutuqlar, mavjud muammolar, qabul qilingan davlat siyosati va uning oqibatlari, shuningdek, Orol dengizi fojiasining hududga ta’siri chuqur oʻrganilgan. Tadqiqot davomida arxiv hujjatlari, tarixiy adabiyotlar va boshqa birlamchi manbalardan keng foydalanilgan hamda muammoning zamonaviy tarixshunoslik nuqtai nazaridan tahlili berilgan.
Asosiy mavzular
- Xorazmda yangi yerlarni oʻzlashtirish va sugʻorish tizimining rivojlanishi: XX asrning 50-90 yillarida Xorazmda yangi yerlarni oʻzlashtirish jarayoni, sugʻorish tizimining kengayishi, moddiy-texnika bazasining modernizatsiyasi, suv qurilishiga ketgan xarajatlarning ortishi va bu jarayonlarning mintaqa ekologik vaziyatiga ta’siri tahlil qilingan. Shuningdek, yerlarning meliorativ holatini yaxshilash, irrigatsiya va melioratsiya ishlarini tashkil etishdagi muammolar va yutuqlar yoritilgan.
- Suv xoʻjaligi muammolari va ularning Orol dengizi fojiasi bilan bogʻliqligi: Muallif Amudaryo suvining kamayishi, Orol dengizining qurishi, ichimlik suvi taqchilligi va qishloq xoʻjaligi ekinlari, ayniqsa, paxtachilikning rivojlanishidagi muammolarni oʻrganadi. Hududning ekologik vaziyatining yomonlashuvi, aholi salomatligiga ta’sir koʻrsatishi kabi masalalar ham tadqiq qilingan. Shu bilan birga, Orol fojiasining oldini olishga qaratilgan tadbirlar, jumladan, suv omborlari va gidrotexnik inshootlar qurilishi va ularning ahamiyati haqida ham ma’lumot berilgan.
- Amudaryo suvi va uning Xorazm vodiysiga ta’siri: Amudaryo daryosining suv toshqinlari, sel hodisalari va ularning oldini olish boʻyicha koʻrilgan chora-tadbirlar tarixiy jihatdan oʻrganilgan. Daryo qirgʻoqlarini mustahkamlash, gidrotexnik inshootlar qurish, suv omborlarini toʻldirish kabi masalalar tahlil qilinib, ularning hudud iqtisodiyoti va ijtimoiy hayotiga ta’siri koʻrsatilgan.