Bosh sahifa>Qidiruv>Учебно-методический комплекс по предмету токсикологическая химия

Учебно-методический комплекс по предмету токсикологическая химия

Ushbu o'quv-metodik kompleks O'zbekiston Respublikasi Sog'liqni saqlash vazirligi tomonidan tasdiqlangan, «Toksikologik kimyo» fanining dasturi asosida tayyorlangan bo'lib, talabalarga mazkur fanning nazariy va amaliy jihatlarini chuqur o'zlashtirishga yordam beradi. Kitobda kimyo-toksikologik tahlil, zaharlar klassifikatsiyasi, ularning organizmdagi ta'siri, metabolizmi, ajratish, aniqlash va miqdoriy tahlil usullari keng yoritilgan. Turli zaharli moddalarni, shu jumladan alkalooidlar, spirtlar, halogеnli uglevodorodlar, metallar, pestitsidlar va boshqa ko'plab moddalarning toksikologik ahamiyati hamda ularni aniqlash usullari atroflicha bayon etilgan. Tadqiqot usullari, jumladan, distillash, ekstraksiya, mineralizatsiya, kromatografiya va spekrofotometriya kabi zamonaviy usullardan foydalanish bo'yicha aniq tavsiyalar berilgan. Kimyo-toksikologik tahlil natijalarini sharhlash va dalolatnomalar tuzish bo'yicha ham zarur ma'lumotlar keltirilgan.

Asosiy mavzular

  • TOKIKOLOGIK KIMYO FANINING ASOSIY BOSHLANISH VA UMUMIY MASALALARI: Toksikologik kimyo fanining asosiy tushunchalari, shu jumladan, zaharli moddalar, ularning organizmdagi ta'siri, toksikologik kimyo tahlili usullari, ob'ektlarni ajratish va tozalash usullari, biologik ob'ektlardan zaharli moddalarni ajratish hamda ularning tahlil usullari haqida ma'lumot beriladi.
  • UCHUVCHI ZAHARLI MODDALARNI BIOLOGIK O'ZBEKISTONDA AJRATISH: Uchuvchi zaharlarni, jumladan, formaldegid, sirka kislotasi, fenol, krezollar, anilin, nitrobenzol, toluol kabi moddalarni biologik ob'ektlardan suv bug'i yordamida ajratib olish usullari, ularning xossalari, organizmdagi metabolizmi va tahlil qilish usullari o'rganiladi.
  • ALKILGALOGENIDLAR VA ULARNING TOKSIKOLOGIK AHAMIYAT: Xloroform, xloralgidrat, to'rtxlorli uglerod, dikloretan kabi alkilgalogenidlarning toksikologik ahamiyati, organizmdagi ta'siri, ajratib olish va tahlil usullari, jumladan, kimyoviy reaksiyalar va zamonaviy usullar bilan tanishiladi.
  • METIL, ETIL, AMIL SPRTLARI VA ULARNING TOKSIKOLOGIK AHAMIYAT: Metil, etil, amil spirtlari va etilenglikolning toksikologik ahamiyati, ularning kimyoviy tahlil usullari, jumladan, gaz-suyuqlik xromatografiyasi (GSX) usulida sifat va miqdoriy tahlil qilish o'rganiladi.
  • MINERALIZATSIYA VA DENITRATSIYA USULLARI: Zaharli metallarning organizmdagi roli, ob'ektlarni mineralizatsiyalash va denitratlash usullari, jumladan, qo'rg'oshin, simob, mishyak, kadmiy, simob va boshqa metallarning tahlili haqida ma'lumot beriladi.
  • ALKALOIDLAR: STrIXNIN, BRUTSIN, REZERPIN: Alkaloidlarning umumiy xarakteristikasi, ularni ajratib olish va tahlil qilish usullari, jumladan, umumiy tahlil va rang beruvchi reaktivlar, shuningdek, individual alkaloidlar (strixnin, brutsin, rezerpin)ni aniqlash usullari o'rganiladi.
  • KOFEIN, TEOBROMIN, TEOFILLIN VA ULARNING TOKSIKOLOGIK AHAMIYATI: Ksantin hosilalari bo'lgan kofein, teobromin, teofillinlarning toksikologik ahamiyati, ularni ajratib olish va tahlil qilish usullari, jumladan, spektrofotometrik usulda tahlil qilish o'rganiladi.
  • NIKOTIN VA BOSHQALAR: Nikotin, anabazin, paxikarpin, arekolin, koniin kabi piridin va piperidin alkaloidlarining toksikologik ahamiyati, ularni ajratib olish va tahlil usullari, jumladan, mikro-kristalloskopik tahlil usuli o'rganiladi.
  • ATROPIN, GIOSSİAMIN, SKOPOLAMIN VA BOSHQALAR: Atropin, giossiamin, skopolamin, xininn va papaverin kabi alkaloidlarning toksikologik ahamiyati, ularni ajratib olish va tahlil usullari, jumladan, gel-xromatografiya usuli o'rganiladi.
  • NOVOKAIN, DIKAYN, LIDOKAIN VA BOSHQALAR: Novokain, dikayn, lidokain, dimedrol kabi sintetik dori vositalarining toksikologik ahamiyati, ularni ajratib olish va tahlil usullari, jumladan, FEK usulida tahlil qilish o'rganiladi.
  • ANTIDEPRESSANT DORI VOSITALARI: Antidepressant dori vositalarining toksikologik ahamiyati, ularni TDSIS usulida tahlil qilish va organizmdagi ta'siri o'rganiladi.
  • METAN VA UGAR GAZIDA ZAHARLANISH: Metan va ugar gazida zaharlanish, qondagi karboksigemoglobinni kimyoviy va fizik-kimyoviy usullarda tahlil qilish o'rganiladi.
  • AJRATIB OLINGAN VA TAHLIL QILINADIGAN ALOHIDA MODDALAR: Galogen saqlovchi birikmalar (xloroform, xloralgidrat, to'rtxlorli uglerod, dikloretan) hamda mineral kislotalar, ishqorlar va tuzlar bo'yicha ajratib olish va tahlil usullari o'rganiladi.
  • OVQAT VA DORIVOR ZAHARLANISHLAR: Oziq-ovqat mahsulotlari va dorivor moddalar bilan zaharlanish holatlari, ularning toksikologik ahamiyati va tahlil usullari, jumladan, fenasetin, salitsil kislotasi, amidopirin, analgin va boshqa moddalar tahlil qilinadi.
  • PESTITSIDLAR VA ULARNING TAHIL USULLARI: Qishloq xo'jaligida ishlatiladigan fosfororganik, xlororganik pestitsidlar, ularining toksikologik ahamiyati, ajratib olish va tahlil usullari o'rganiladi.
  • SINTETIK PIRETROIDLAR: Sintetik piretroidlar, jumladan, tsipеrmetrин, danitol, desis kabi moddalarning toksikologik ahamiyati, ularni ajratib olish va tahlil usullari, jumladan, xromatografiya usuli o'rganiladi.
  • DETOKSIKACIYA USULLARI VA ANTIDOTLAR: Zaharlanish holatlarini aniqlash, davolash choralari hamda antidotlar haqida ma'lumot beriladi.
Kalit so'zlar:toksikologik kimyozaharlarajratib olishtahlil usullarikimyo-toksikologik tahlillaboratoriyareaksiyalarxromatografiyamineralizatsiyadetoksikatsiyaantidotlar