Botanika (Yuksak o’simliklar sistematikasi)

Ushbu kitob "O'zbekiston Respublikasi Oliy va O'rta Maxsus Ta'lim Vazirligi" hamda "Denov Tadbirkorlik va Pedagogika Instituti" hamkorligida tayyorlangan. "O'simliklar sistematikasi" fanidan "Amaliy Mashg'ulotlar" deb nomlangan ushbu o'quv-uslubiy qo'llanma yuksak o'simliklar dunyosiga oid chuqur bilimlar berishga qaratilgan. Kitobda o'simliklar sistematikasining dolzarbligi, ularning kelib chiqishi, evolyutsiyasi, taksonomik birliklar, kategoriyalar, nomlash qoidalari, hamda O'zbekiston florasidagi o'simliklarning sistematikasi haqida ma'lumotlar berilgan. Qo'llanma o'simliklarning morfologik va anatomik tuzilishi, ularning tarqalishi, ko'payish usullari, shuningdek, xalq xo'jaligidagi ahamiyati kabi masalalarni o'z ichiga olgan. Kitobda Riniofitoifalar, Yo'sintoifalar, Plauntoifalar, Qirqbo'g'imtoifalar, Qirqquloqtoifalar, Qarag'aytoifalar, Magnoliyatoifalar, Chivingdoshlar, Shiradoshlar, Kabilar va boshqa ko'plab o'simliklar oilalari hamda ularning vakillari haqida batafsil ma'lumotlar keltirilgan. Shuningdek, kitobda laboratoriya mashg'ulotlari, mustaqil ishlar va nazorat savollari ham o'rin olgan.

Asosiy mavzular

Mavzu: Riniotoifa (Rhyniophyta) o'simliklar bo'limi: Ushbu mavzu O'zbekistonda topilgan qazilma qoldiqlar asosida Riniofitoifalar bo'limining tuzilishi, ko'payishi, ahamiyati, hamda ularning evolyutsiyasi haqida ma'lumot beradi. Riniofitlar yuksak o'simliklarning eng qadimgi vakillari bo'lib, ularning o'tkazuvchi sistemalari, sporangiylari va boshqa morfologik xususiyatlari tavsiflangan.
Mavzu: Yo’sintoifa (Moxtoifa) (Vryophyta) o’simlilar bo’limi. Marchantiopsida sinfi. Oddiy marshantsiyaning tuzilishi: Ushbu mavzu Yo'sintoifa bo'limi, Marchantiopsida sinfi va Oddiy marshantsiya o'simligining tuzilishi, ko'payish usullari, anteridiy va arxegoniyning tuzilishi hamda hayotiy sikli haqida batafsil ma'lumot beradi. Bu o'simliklarning gametofit va sporofit bosqichlari va ularning o'ziga xos belgilari yoritilgan.
Mavzu: Plauntoifalar (Lycopodiophyta) o’simliklar bo’limi: Mavzu Plauntoifalar bo'limi, Plaunsimonlar va Polushniksimonlar sinflari, ularning qabilalarga bo'linishi va asosiy vakillari haqida ma'lumot beradi. Bu bo'limning vakillarining morfologik xususiyatlari, sporali boshoqchalari va taraqqiyot sikllari yoritilgan.
Mavzu: Qirqbo’g’imtoifa (Equisetophyta) o’simliklar bo’limi: Ushbu mavzu Qirqbo'g'imtoifa bo'limi, Qirqbo'g'imsimonlar sinfi va Qirqbo'g'imnamolar qabilasi hamda ularning asosiy vakillari haqida ma'lumot beradi. Qirqbo'g'imlarning sistematik belgilari, tuzilishi, ko'payish usullari va ahamiyati tushuntirilgan.
Mavzu: Qirqquloqtoifa (Rolypodiophyta) o’simliklar bo’limi: Mavzu Qirqquloqtoifa bo'limi, Anevrofitsimonlar, Arxeopterissimonlar, Kladoksilonsimonlar, Zigopterissimonlar, Ofioglossimonlar, Marattiyasimonlar, Polipodiumsimonlar sinflari, ularning qabilalari va vakillari haqida ma'lumot beradi. Qirqquloqlarning evolyutsiyasi, sistematikasi va ularning ahamiyati yoritilgan.
Mavzu: Qarag’aytoifa (ochiq urug’li) (Pinophyta, Gymnospermae) o’simliklar bo’limi: Ushbu mavzu Qarag'aytoifa bo'limi, Urug'li qirqquloqsimonlar, Sagovniksimonlar, Bennetitsimonlar, Gnetumsimonlar, Giparisnimonlar, Qarag'aysimonlar sinflari, ularning qabilalari va oilalari hamda asosiy vakillari haqida batafsil ma'lumot beradi.
Mavzu: Magnoliyatoifa (Magnoliophyta, Angiospermae), gulli yoki yopiq urug’li o’simliklar bo’limi: Mavzu Magnoliyatoifa bo'limi, Magnoliyasimonlar va Lolasimonlar sinflari, ularning sinfchalari, qabilalari va oilalari hamda asosiy vakillari haqida ma'lumot beradi. Gullu o'simliklarning kelib chiqishi va evolyutsiyasi ham yoritilgan.
Mavzu: Ikki urug’pallali o’simliklar – dicotuledones: Mavzu Ikki urug'pallalilar sinfining asosiy vakillari, ularning tarqalishi, tuzilishi va ko'payish biologiyasi haqida ma'lumot beradi.
Mavzu: Bir urug’pallali o’simliklar yoki lolasimonlar sinfi: Mavzu Bir urug'pallalilar sinfi, uning sinfchalari, qabilalari va oilalari hamda asosiy vakillari va biologik xususiyatlari haqida ma'lumot beradi.
Mavzu: Ayiqtovondoshlar oilasi (Ranunculaceae). Qizil kitobga kiritilgan turlar: Ushbu mavzu Ayiqtovondoshlar oilasi, uning vakillari, sistematik belgilari, qizil kitobga kiritilgan turlari hamda ularning ahamiyati haqida ma'lumot beradi.
Mavzu: Qovoqdoshlar (Cucurbitaceae) oilasi: Mavzu Qovoqdoshlar oilasiga mansub o'simliklar, ularning tuzilishi, tarqalishi, ko'payishi va ahamiyati haqida batafsil ma'lumot beradi. Qovoq, tarvuz, bodring kabi o'simliklarning morfologik va anatomik tuzilishi o'rganiladi.
Mavzu: Atirguldoshlar (Rosaceae) oilasi: Mavzu Atirguldoshlar oilasi, uning turli xil hayot shakllari, sistematik belgilari, gullarning tuzilishi va ahamiyati haqida ma'lumot beradi. Na'matak, olma, maymunjon, gilos kabi o'simliklarning morfologik xususiyatlari yoritilgan.
Mavzu: Ziradoshlar (Soyabonguldoshlar) - Apiaceae oilasi: Ushbu mavzu Ziradoshlar oilasi, uning vakillari, sistematik belgilari, gullarining tuzilishi, mevalari va urug'lari haqida ma'lumot beradi. Sabzi, petrushka, ukrop, selderey kabi o'simliklarning xususiyatlari yoritilgan.
Mavzu: Chinnigulkabilar (chinnigulsimonlar) sinfchasi (caryophyllidae. Chinnigulnamolar (caryophullales) qabilasi. Sho’radoshlar oilasi - chenopodiaceae.: Mavzu Chinnigulkabilar sinfchasi, Chinnigulnamolar qabilasi va Sho'radoshlar oilasi, ularning vakillari, sistematik belgilari, gullarining tuzilishi, mevalari va urug'lari haqida ma'lumot beradi.
Mavzu: Burchoqnamolar qabilasi - fabales: Mavzu Burchoqnamolar qabilasi va uning Dukkakdoshlar oilasi, ularning vakillari, sistematik belgilari, gullari, mevalari va ahamiyati haqida ma'lumot beradi. No'xat, beda, yantoq, miya kabi o'simliklarning xususiyatlari yoritilgan.
Mavzu: Tolnamolar qabilasi (salicales), toldoshlar oilasi (salicaceae): Mavzu Tolnamolar qabilasi va Toldoshlar oilasi, ularning vakillari, sistematik belgilari, gullari, mevalari va ahamiyati haqida ma'lumot beradi. Tol va terak kabi o'simliklarning xususiyatlari yoritilgan.
Mavzu: Sigirquyruqnamolar qabilasi (scrophulariales). Ituzumdoshlar oilasi (solanaceae) vakillari bilan tanishish.: Mavzu Sigirquyruqnamolar qabilasi, Ituzumdoshlar oilasi, ularning vakillari, sistematik belgilari, gullari, mevalari va ahamiyati haqida ma'lumot beradi. Kartoshka, pomidor, tamaki kabi o'simliklarning xususiyatlari yoritilgan.
Mavzu: Qoqio’tnamolar qabilasi (asterales), qoqidoshlar oilasi (asteraceae): Mavzu Qoqio'tnamolar qabilasi va Qoqidoshlar oilasi, ularning vakillari, sistematik belgilari, gullari, mevalari va ahamiyati haqida ma'lumot beradi. Kungaboqar, qoqio't, achchiqtosh kabi o'simliklarning xususiyatlari yoritilgan.
Mavzu: Kovulnamolar qabilasi (capparales), karamdoshlar oilasi (brassicaceae) vakillari bilan tanishish.: Mavzu Kovulnamolar qabilasi, Karamdoshlar oilasi, ularning vakillari, sistematik belgilari, gullari, mevalari va ahamiyati haqida ma'lumot beradi. Karam, rediska, turp kabi o'simliklarning xususiyatlari yoritilgan.
Mavzu: Gulxayrinamolar qabilasi (malvales), Gulxayridoshlar oilasi (malvaceae): Mavzu Gulxayrinamolar qabilasi va Gulxayridoshlar oilasi, ularning vakillari, sistematik belgilari, gullari, mevalari va ahamiyati haqida ma'lumot beradi. G'o'za, kanop, gulxayri kabi o'simliklarning xususiyatlari yoritilgan.
Mavzu: Bir urug’pallali o’simliklar yoki lolasimonlar sinfi: Mavzu Bir urug'pallalilar sinfi, uning sinfchalari, qabilalari va oilalari hamda asosiy vakillari va biologik xususiyatlari haqida ma'lumot beradi. Lola, liliya, piyoz kabi o'simliklarning xususiyatlari yoritilgan.
Mavzu: Bug’doykabilar sinfchasi. Boshoqnamolar qabilasi (poales), bug’doydoshlar oilasi (poaceae).: Mavzu Bug'doykabilar sinfchasi, Boshoqnamolar qabilasi va Bug'doydoshlar oilasi, ularning vakillari, sistematik belgilari, gullari, mevalari va ahamiyati haqida ma'lumot beradi. Bug'doy, arpa, makkajo'xori, sholi kabi o'simliklarning xususiyatlari yoritilgan.