Organik sintez fanidan o`quv-uslubiy majmua
Ushbu kitob "Organik sintez" fanining umumiy qoidalari, jarayonlari, organik moddalarning asosiy turlari, sintez usullari va ularning nazariy-amaliy ahamiyati hamda laboratoriya mashg'ulotlari bo'yicha ma'lumotlarni o'z ichiga oladi. Kitobda organik sintezning asosiy jarayonlari, jumladan, galogenlash, nitrolash, sulfolash, oksidlash, gidroliz, gidratatsiya, eterifikatsiya, polimerlanish kabi mavzular chuqur yoritilgan. Har bir mavzu bo'yicha nazariy ma'lumotlar, reaksiya tenglamalari, texnologik sxemalar, sanoatda qo'llanilishi va laboratoriya mashg'ulotlari batafsil bayon etilgan. Shuningdek, kitobda organik kimyo asoslari, jumladan, uglevodorodlar, spirtlar, karbon kislotalar va ularning hosilalari, geterotsiklik birikmalar hamda yuqori molekulyar birikmalar (polimerlar) haqida ma'lumotlar berilgan. Kitob farmatsevtika sanoati uchun zarur bo'lgan organik sintezning nazariy va amaliy jihatlarini o'zlashtirishga mo'ljallangan.
Asosiy mavzular
- Organik sintezga kirish: Organik sintez fanining predmeti va vazifalari, organik sintez sanoati, sanoat tarmoqlari, organik sintezda qo'llaniladigan xomashyolar va katalizatorlar, organik sintez jarayonlarining turlari haqida umumiy ma'lumotlar.
- Galogenli birikmalar sintezi: Galogenlash jarayonlari, galogenlovchi vositalar, radikal-zanjirli va ion-katalitik xlorlash, suyuq va gaz fazada xlorlash texnologiyalari, gidrogalogenlash va gidroxlorlash reaksiyalari haqida ma'lumotlar.
- Aromatik uglevodorodlar sintezi: Aromatik uglevodorodlar, ularning turlari, manbalari va xossalari. Katalitik riforming, gidrosikllanish va dealkilash reaksiyalari asosida aromatik birikmalar olish texnologiyalari.
- Gidroliz, gidratatsiya va eterifikatsiya jarayonlari: Gidroliz, gidratatsiya va eterifikatsiya jarayonlarining ahamiyati, mexanizmlari va nazariy asoslari. Spirtlar, fenollar, aldegidlar, karbon kislotalar va ularning hosilalarini olish usullari.
- Nitrolash jarayonlari: Nitrolash jarayonlari va turlari. Nitrolovchi vositalar. Nitrolashga ta'sir etuvchi omillar. Aromatik va parafinlarni nitrolash usullari va ularning ahamiyati.
- Sulfolash jarayonlari: Sulfolash jarayonlari va turlari. Sulfolash vositalari. Sulfolashga ta'sir etuvchi omillar. Aromatik birikmalarni sulfirlash va ularning ahamiyati.
- Oksidlanish jarayonlari: Oksidlanish jarayonlarining tavsifi va turlari. Oksidlovchi vositalar. Radikal-zanjirli va katalitik oksidlash. Suyuq va gaz fazada oksidlash reaktorlari.
- Geterotsiklik birikmalar sintezi: Geterotsiklik birikmalar, ularning turlari va tuzilishi. Besh va olti a'zoli geterotsiklik birikmalar sintezi. Purin, indol, pirrol, tiazol, pirazol hosilalari va ularning ahamiyati.
- Organik moddalar asosida YUMB sintezi: Yuqori molekulyar birikmalar (polimerlar)ning tuzilishi, sintez usullari va kimyo farmatsevtika sanoatidagi roli. Polimerlanish va polikondensatsiya. Plastik massalar, sun'iy tolalar, kauchuk va rezinalar. Kauchuk turlari va ularni olish usullari.
- Laboratoriya ishlari: Organik sintezda xavfsizlik qoidalari, laboratoriya jihozlari va qurilmalari. Etil bromid, yod benzol, etil spirti, etil atsetat, benzilbenzoat, nitrobenzol, aspirin, paratsetamol, adipin kislota, pirosilis kislota, anestezin, barbitur kislota, xinozolon, antiseptik sovun, akrilinitril, atsetilsellyuloza sintezi.